الحقوق والخدمات المدنية لذوي الإعاقة في النظام السعودي / Rights and Civil Services for People with Disabilities in the Saudi System

نوع المستند : المقالة الأصلية

المؤلف

جامعة دار العلوم - كلية الحقوق قسم القانون الخاص - الرياض - المملكة العربية السعزدية

المستخلص

 لقد أسس المنظم السعودي منظومته القانونية على أسس شرعية مصدرها الشريعة الإسلامية الغراء دستورًا للمملكة. والتزم بها في وضع الأنظمة القانونية، ومنها نظام حقوق ذوي الإعاقة. وقامت رؤية المملكة بقيادتها الرشيدة 2030 على أسس شرعية ترعى فيها مصالح أفراد المجتمع السعودي بكافة أطيافه وفئاته، وبصفة خاصة المعاقين، أو ذوي الاحتياجات الخاصة، أو ما يطلق عليهم ذوي الهمم. واتجه البحث إلى مناقشة ما اهتم به المنظم السعودي من حقوق مدنية لذوي الإعاقة. واتجه البحث بمنهج تحليلي نحو تحليل ودراسة هذه الحقوق وإبراز أهمية حمايتها القانونية. وتوصل البحث إلى عدة نتائج أهمها أن المنظم السعودي اهتم بحماية حقوق ذوي الإعاقة في العمل وألزم رب العمل بعدة التزامات ضمانا لتمتعه بحقه، كما ظهر مدى اهتمام المنظم بالحق في التأهيل والرعاية الصحية وعدد كبير من الحقوق المدنية بخلاف ما تقرر له من الحقوق العامة بصفته الطبيعية بوصفه إنسانا.
 
Abstract:
 The Saudi regulator established its legal system on legal foundations originating from Islamic Sharia, the glue of the Kingdom’s constitution. He adhered to it in establishing legal systems, including the system for the rights of people with disabilities. The Kingdom’s Vision 2030, led by its rational leadership, was based on legitimate foundations that protect the interests of members of Saudi society in all its sects and groups, especially the disabled, those with special needs, or what are called people of determination. The research focused on discussing what the Saudi organizer was interested in regarding civil rights for people with disabilities.
 The research took an analytical approach towards analyzing and studying these rights and highlighting the importance of their legal protection. The research reached several results, the most important of which is that the Saudi regulator was concerned with protecting the rights of people with disabilities at work and obligated the employer to undertake several obligations to ensure his enjoyment of his right. It also showed the extent of the regulator’s interest in the right to rehabilitation, health care and a large number of civil rights other than the general rights granted to him in his natural capacity as a human being.

الكلمات الرئيسية


  • - أحمد، هناء محمد حسين- شاهين-، رمضان، أحمد كمال، (٢٠٢١)، حقوق الأشخاص متحدي الإعاقة، دراسة مقارنة بين الشريعة والقانون، مجلة البحوث الفقهية والقانونية، العدد السادس والثلاثون، -.

    - الخطيب، سعدي محمد:2011 حقوق الإنسان وضماناتها الدستورية، منشورات الحلبي الحقوقية ط 1.

    _ الليثي، فاتن صبيري سيد، (٢٠١٣)، حق الطفل المعاق في الحماية، مجلة المفكر جامعة بسكرة، كلية الحقوق والعلوم السياسية، ع(٩)،.

    _ سليمان محمد، شهلاء، (٢٠١٧)، الحماية القانونية للأشخاص ذوي الاحتياجات الخاصة في العراق، مجلة العلوم القانونية والسياسية، جامعة ديالي، المجلد6، العدد2:

    _ بوشاك، نجية، (٢٠١٨)، حقوق ذوي الاحتياجات الخاصة في القانون الدولي، الحق في التعليم نموذجًا، مجلة مجتمع تربية عمل، جامعة المدية المجلد (٣)، ع (٢).

    _ بن عيسى، أحمد، (٢٠١٢)، الآليات القانونية لحماية الأطفال ذوي الإعاقة في التشريع الجزائري، مجلة الفقه والقانون، ع (١).

    - بسادة؛ إحسان نصيف: (1975) التدريبات التربوية للمتأخرين عقليا، الطبعة الأولى، الهيئة العامة للكتاب القاهرة مصر

    _ بن يحيى، نعيمة، (٢٠١٨)، حقوق الأشخاص ذوي الاحتياجات في التشريع الجزائري، دراسة في قانون (9/02) مجلة العلوم القانونية والسياسية، العدد (١٧)، جامعة مولاي الطاهر

    • عبده، بدر الدين وعبد الحميد، خليل والشرقاوي، عبد الفتاح () الحماية القانونية والاجتماعية لذوي الإعاقة وأسرهم بالمملكة العربية السعودية، مجلة جامعة أم القرى للعلوم الاجتماعية، مج13، ع3 ص11

    _ موسى، أحمد بشارة- الجيلالي، دلالي، (٢٠١٨)، التنظيم القانوني والدولي لحقوق الأطفال ذوي الاحتياجات الخاصة، مجلة حقوق الإنسان والحريات العامة، جامعة عبد الحميد بن باديس، كلية الحقوق والعلوم السياسية، ع(٦).

    - حلمي، أماني عمر (2019) الحقوق الدستورية والتشريعية لذوي الإعاقة دراسة في إطار تمكين ذوي الإعاقة بمؤسسات التعليم العالي دولة الإمارات العربية المتحدة، مجلة العلوم القانونية والاقتصادية، مج61، ع1 .

    _ جهود المملكة العربية السعودية محاور إستراتيجيات التربية الخاصة - منهل الثقافة التربوية (manhal.net) تاريخ الزيارة 9/3/2024

    - المنصة الوطنية الموحدة www.gov.sa

    _ . https://2u.pw/5N7yB ، المنصة الوطنية الموحدة ، تاريخ الزيارة ٢/٣/٢٠٢٤.

    _ موقع الهيئة https://2u.pw/0gFipfg ، تاريخ الزيارة في ٨ مارس ٢٠٢٤.

    _ https://2u.pw/mHPCiOug ، تاريخ الزيارة ٢١-٣-٢٠٢٤.

    _ https://2u.pw/N6mQhdfL ، تاريخ الزيارة ٢١-٣-٢٠٢٤.

    _ https://2h.ae/bfeA ، تاريخ الزيارة ٢١-٣-٢٠٢٤.

    - اتفاقية الأشخاص ذوي الإعاقة https://www.ohchr.org/ar تاريخ الزيارة 9/3/2024

    - دراسة أعدتها مفوضية الأمم المتحدة لحقوق الإنسان، https://www.ohchr.org/ar/documents تاريخ الزيارة 9/3/2024

    _ جهود المملكة العربية السعودية لتعزيز وحماية حقوق الأشخاص ذوي الإعاقة هيئة حقوق الإنسان - رعاية ذوي الإعاقة (hrc.gov.sa) تاريخ الزيارة 9/3/2024

    _ العهد الدولي للحقوق المدنية والسياسية، 1966 م.

    - نظام حقوق الأشخاص ذوي الإعاقة، الصادر بالمرسوم الملكي رقم (م /27) بتاريخ 11/2/1445 هــ.

    - وزارة الموارد البشرية والتنمية الاجتماعية، الموقع الالكتروني www.hrsd.gov.sa

    _ نظام العمل السعودي الصادر بالمرسوم الملكي رقم م/ 15، وتاريخ 23/8/1426 هــ .

    _ نظام حقوق الأشخاص ذوي الإعاقة، الصادر عام 1445 هـ

     

     

    References:

     

    • 'ahmad, hana' muhamad husayn- shahin-, ramadan, 'ahmad kamal, (2021), huquq al'ashkhas mutahadiy al'iieaqati, dirasat muqaranat bayn alsharieat walqanuni, majalat albuhuth alfiqhiat walqanuniat, aleadad alsaadis walthalathuna, -.
    • alkhatib, saedi muhamad:2011 huquq al'iinsan wadamanatuha aldusturiatu, manshurat alhalabii alhuquqiat t 1.
    • alllythi, fatin sabiri sayd, (2013), haqu altifl almueaq fi alhimayati, majalat almufakir jamieat bisakrat, kuliyat alhuquq waleulum alsiyasiati, ea(9),.
    • sulayman muhamadu, shuhala'a, (2017), alhimayat alqanuniat lil'ashkhas dhawi alaihtiajat alkhasat fi aleiraqi, majalat aleulum alqanuniat walsiyasiati, jamieat diali, almujaladi6, aleuddu2:
    • bushak, najyat, (2018), huquq dhawi alaihtiajat alkhasat fi alqanun alduwali, alhaqu fi altaelim nmwdhjan, majalat mujtamae tarbiat eamali, jamieat almidyat almujalad (3), e (2).
    • bin eisaa, 'ahmadu, (2012), alaliat alqanuniat lihimayat al'atfal dhawi al'iieaqat fi altashrie aljazayirii, majalat alfiqh walqanuni, e (1).
    • bisadatu; 'iihsan nasif: (1975) altadribat altarbawiat lilmuta'akhirin eaqlia, altabeat al'uwlaa, alhayyat aleamat lilkitab alqahirat misr
    • bin yahyaa, naeimata, (2018), huquq al'ashkhas dhawi alaihtiajat fi altashrie aljazayirii, dirasat fi qanun (9/02) majalat aleulum alqanuniat walsiyasiati, aleadad (17), jamieat mawlay altaahir
    • eabduh, badr aldiyn waeabd alhamida, khalil walsharqawi, eabd alfataah () alhimayat alqanuniat walaijtimaeiat lidhawi al'iieaqat wa'usarihim bialmamlakat alearabiat alsaeudiati, majalat jamieat 'amm alquraa lileulum alaijtimaeiati, mij13, ea3 si11
    • -musaa, 'ahmad bisharat- aljilali, dalali, (2018), altanzim alqanuniu walduwaliu lihuquq al'atfal dhawi alaihtiajat alkhasati, majalat huquq al'iinsan walhuriyaat aleamati, jamieat eabd alhamid bin badis, kuliyat alhuquq waleulum alsiyasiati, ea(6).
    • hilmi, 'amani eumar (2019) alhuquq aldusturiat waltashrieiat lidhawi al'iieaqat dirasat fi 'iitar tamkin dhawi al'iieaqat bimuasasat altaelim aleali dawlat al'iimarat alearabiat almutahidati, majalat aleulum alqanuniat walaiqtisadiati, mij61, ea1 .
    • juhud almamlakat alearabiat alsaeudiat mahawir 'iistiratijiaat altarbiat alkhasat - manhal althaqafat altarbawia (manhal.net) tarikh alziyarat 9/3/2024
    • alminasat alwataniat almuahadat www.gov.sa
    • . https://2u.pw/5N7yB , alminasat alwataniat almuahadat , tarikh alziyarat 2/3/2024.
    • mawqie alhayyat https://2u.pw/0gFipfg , tarikh alziyarat fi 8 maris 2024.
    • https://2u.pw/mHPCiOug , tarikh alziyarat 21-3-2024.
    • https://2u.pw/N6mQhdfL , tarikh alziyarat 21-3-2024.
    • https://2h.ae/bfeA , tarikh alziyarat 21-3-2024.
    • atifaqiat al'ashkhas dhawi al'iieaqat https://www.ohchr.org/ar tarikh alziyarat 9/3/2024
    • dirasat 'aeadatha mufawadiat al'umam almutahidat lihuquq al'iinsani, https://www.ohchr.org/ar/documents tarikh alziyarat 9/3/2024
    • juhud almamlakat alearabiat alsaeudiat litaeziz wahimayat huquq al'ashkhas dhawi al'iieaqat hayyat huquq al'iinsan - rieayat dhawi al'iieaqa (hrc.gov.sa) tarikh alziyarat 9/3/2024
    • aleahd alduwliu lilhuquq almadaniat walsiyasiati, 1966 mu.
    • nizam huquq al'ashkhas dhawi al'iieaqati, alsaadir bialmarsum almalakii raqm (m /27) bitarikh 11/2/1445 hi.
    • wizarat almawarid albashariat waltanmiat aliajtimaeiati, almawqie alalktrunia www.hrsd.gov.sa
    • nizam aleamal alsueudii alsaadir bialmarsum almalakii raqm mi/ 15, watarikh 23/8/1426 hu .
    • nizam huquq al'ashkhas dhawi al'iieaqati, alsaadir eam 1445 hu