الحماية الدستورية للحريات الرقمية / Constitutional Protection of Digital Freedoms

نوع المستند : المقالة الأصلية

المؤلف

المعهد العالى للإدارة والمحاسبة بسوهاج

المستخلص

الحماية الدستورية للحريات الرقمية  يقصد بها حق الأفراد في إنشاء ونشر واستخدام والوصول إلى محتوى رقمي، واستخدام أي أجهزة إلكترونية، أو برمجيات أو شبكات اتصال دون قيود، وهذا الحق يرتبط بعدد آخر من الحقوق والحريات مثل حرية الرأي والتعبير والحق في الخصوصية وحرية تداول المعلومات، وغيرها من الحقوق والحريات .
وتمثل الاتاحة هنا إتاحة المعلومات والأجهزة المستخدمة والتي لا يمكن قصرها على الناحية التقنية فقط. والخصوصية تعني قدرة الأفراد في التحكم في سرية معلوماتهم وبياناتهم الشخصية والتحكم في من يمكنه الوصول لهذه المعلومات سواء كانوا أفرادا آخرين أو حكومات. أما حرية التعبير فهي واحدة من الدعائم الاساسية في مفهوم الحريات الرقمية، فالمساحات التي تتيحها وسائل الاتصال للأفراد والجماعات في توسع دائم، هذا التطور أسس بيئة متاحة للجميع للتعبير عن آرائهم. وينصرف مفهوم الحريات الرقمية إلى حق الأفراد في الحصول على المعلومات التي تحتفظ بها الجهات العامة بكافة الوسائل - ومنها وسائل تقنية المعلومات - والتي تقوم في ذلك بدور المشرف على الصالح العام لذا فينبغي أن تكون المعلومات متاحة للكافة من أفراد الجمهور عبر كل الوسائل, أن لم تكن هناك مصلحة حيوية للدولة تقتضي سرية هذه المعلومات، وهنا تعكس قوانين الحريات الرقمية واجب الحكومة في خدمة مواطنيها.
 
This study addresses the constitutional protection of digital freedoms, a term referring to individuals’ rights to create, disseminate, access, and use digital content, as well as to operate electronic devices, software, and communication networks without undue restrictions. These rights intersect with several other fundamental rights and freedoms, including freedom of opinion and expression, the right to privacy, and freedom of information access.
The concept of availability in this context encompasses not only the accessibility of information and digital tools but also extends beyond the purely technical dimension. Privacy, meanwhile, refers to an individual’s ability to control the confidentiality of their personal data and to determine who may access such information—whether individuals or state authorities.
Freedom of expression stands as a foundational pillar of digital freedoms. The ever-expanding communication platforms have created spaces that allow individuals and groups unprecedented opportunities to express their views. Digital freedoms also encompass the right to access information held by public authorities, particularly through digital and information technology tools. As public authorities act as custodians of the public interest, such information should, in principle, be made available to the general public through all appropriate channels—unless compelling national security interests necessitate confidentiality.
Thus, digital freedom laws reflect the government’s obligation to serve its citizens and uphold transparency, accessibility, and respect for digital rights within the constitutional framework.

الكلمات الرئيسية


  • أولا : الكتب والمؤلفات

    • د. أشرف فتحي الراعي - حق الحصول على المعلومات دراسة قانونية دار الثقافة للنشر والتوزيع طبعة 1431هـ 2010م.
    • د. أحمد عزت حرية تداول المعلومات دراسة قانونية مؤسسة حرية الرأي والفكر والتعبير القاهرة الطبعة الأولى 2011, الطبعة الثانية 2013.
    • د. أحمد فتحي سرور القانون الجنائي الدستوري دار الشروق ط 2006 .
    • د. أسامة عبد الله قايد- الحماية الجنائية للحياة الخاصة وبنوك المعلومات- بدون دار نشر- طبعة 1988.
    • د . احمد يوسف عاشور اثر التكنولوجيا على الوسائل القانونية لجهة الإدارة دار الفكر الجامعي الإسكندرية 2017 م ص79
    • أنتوني لويس الحرية للفكر الذى اكره بيزيك بوكس نيويورك ط 1 - 2007 ص 183
    • العميد روسلو باوند ضمانات الحرية في الدستور الأمريكي ترجمة د/ محمد لبيب شنب لسنة 2021 ص 30
    • د . حسام لطفى عقود خدمات المعلومات دراسة مقارنة القاهرة 1994 م ص7
    • د. شادي ناصيف- فضائح الفيس بوك أشهر موقع استخباراتي على شبكة الإنترنت دار الكتاب العربي- سوريا - طبعة 2009.
    • د. صلاح محمد أحمد دياب- الحماية القانونية للحياة الخاصة للعامل- الناشر دار الكتب القانونية - بدون تاريخ نشر.
    • د. عبد الفتاح بيومي حجازي- الحماية الجنائية المعلوماتية للحكومة المعلوماتية- دار الكتب القانونية القاهرة - طبعة 2007.
    • د.عبد الفتاح بيومي حجازي- مكافحة جرائم الحاسوب والإنترنت في القانون العربي النموذجي- دار النهضة العربية القاهرة - طبعة2009
    • د. فارق عبد البر الحماية الدستورية للحقوق والحريات- دار النهضة العربية
    • د. مجدي محب حافظ الحماية الجنائية لأسرار الدولة "دراسة تحليلية لجرائم خيانة الأمانة" الناشر الهيئة المصرية العامة للكتاب طبعة 1997.
    • د. محمد عبد المحسن المقاطع - حماية الحياة الخاصة للأفراد وضماناتها في مواجهة الحاسوب الآلي- الكويت بدون دار نشر طبعة 1992.
    • د. نهلا عبد القادر المومني- الجرائم المعلوماتية دار الثقافة للنشر والتوزيع عمان / الأردن - الطبعة الأولى 2008.
    • د . محمد المري الجرائم الإلكترونية في ظل الفكر الجنائي المعاصر دراسة مقارنة , القاهرة , دار النهضة العربية , 2018 , ص 12

    ثانيا : المجلات والدوريات

    • د. أمل إبراهيم سعد مقال بعنوان "حرية تداول المعلومات ..حق مسلوب" منشور بجريدة الأهرام المصرية عدد الاثنين 21 فبراير 2011م.
    • د . جمال الدين هيبه الأمن السيبراني والتحول الرقمي في النظام الدولي - منشور - مجلة كلية الاقتصاد والعلوم السياسية 24 (1) ص 189-230, 2023
    • د. حسام محمد الشنراقي الحق في حماية البيانات الشخصية منشور بمجلة لغة العصر مجلة الأهرام للكمبيوتر والإنترنت والاتصالات السنة الثامنة عشرة العدد 211 يوليو 2018 .
    • د. رزاق بارة كريمة الجريمة الإلكترونية المتعلقة بالأشخاص في التشريع الفرنسي والتشريع الجزائري , المجلة الجزائرية للحقوق والعلوم السياسية , إصدار 8 , رقم 2 صفحة 452-470 بتاريخ 18/1/2024
    • د. وائل أحمد علام حدود حرية التعبير في الإنترنت دراسة في إطار القانون الدولي لحقوق الإنسان منشور بمجلة الأمن والقانون تصدر عن أكاديمية شرطة دبي السنة العشرون العدد الثاني يوليو 2012.
    • د. رزق سعد على استخدام تقنيات الذكاء الاصطناعي وتحليل البيانات في الكشف عن الجرائم , منشور بمجلة الدراسات القانونية والاقتصادية ص 1552 وما بعدها - 2023

    ثالثا : الدساتير

    • دستور جمهورية مصر العربية السابق 1971 .
    • دستور مصر 2012م
    • دستور مصر الحالي 2014 .
    • التعديل الأول لدستور الولايات المتحدة الأمريكية 15 ديسمبر 1971
    • حكم المحكمة الدستورية العليا- القضية رقم 6لسنة 15قضائية -دستورية جلسة 15/4/1995.

    رابعا : المراجع الأجنبية

    - Loi pour la Confiance dans leconomie Numerique (LCEN) 2004 1

    Loi de Programmation militaire ( LPM ) 2019 – 2025 2-

     

    References:

     

    1: alkutub walmualafat

    • da. 'ashraf fathi alraaei - haqu alhusul ealaa almaelumat - dirasat qanuniat - dar althaqafat lilnashr waltawzie - tabeat 1431h - 2010m.
    • da. 'ahmad eizat - huriyat tadawul almaelumat dirasat qanuniat - muasasat huriyat alraay walfikr waltaebir - alqahirat - altabeat al'uwlaa 2011, altabeat althaaniat 2013.
    • da. 'ahmad fathi surur - alqanun aljinayiyu aldusturiu - dar alshuruq- t 2006 .
    • du. 'usamat eabd allh qayid- alhimayat aljinayiyat lilhayat alkhasat wabanuk almaelumati- bidun dar nashri- tabeat 1988.
    • d . aihmad yusif eashur - athar altiknulujia ealaa alwasayil alqanuniat lijihat al'iidarat - dar alfikr aljamieii - al'iiskandariat 2017 m - si79
    • 'antuni luis - alhuriyat lilfikr aladhaa akrah - bizik buks - niuyurk - t 1 - 2007 s 183
    • aleamid ruslu bawind - damanat alhuriyat fi aldustur al'amrikii - tarjamat du/ muhamad labib shanab lisanat 2021 s 30
    • d . husam litfaa - euqud khadamat almaelumat - dirasat muqaranat - alqahirat 1994 m - s7
    • d. shadi nasif- fadayih alfis buk 'ashhar mawqie astikhbaratiun ealaa shabakat al'iintirnit - dar alkitaab alearabii- suria - tabeat 2009.
    • da. salah muhamad 'ahmad diab- alhimayat alqanuniat lilhayat alkhasat lileamili- alnaashir dar alkutub alqanuniat - bidun tarikh nashra.
    • d. eabd alfataah biumi hijazi- alhimayat aljinayiyat almaelumatiat lilhukumat almaelumatiati- dar alkutub alqanuniat - alqahirat - tabeat 2007.
    • da.eabd alfataah biumi hijazi- mukafahat jarayim alhasub wal'iintirnit fi alqanun alearabii alnamudhaji- dar alnahdat alearabiat - alqahirat - tabeatu2009
    • da. fariq eabd albiri - alhimayat aldusturiat lilhuquq walhuriyaati- dar alnahdat alearabia
    • d. majdi muhibu hafiz - alhimayat aljinayiyat li'asrar aldawla "dirasat tahliliat lijarayim khianat al'amanati" - alnaashir alhayyat almisriat aleamat lilkitab - tabeat 1997.
    • d. muhamad eabd almuhsin almuqatie - himayat alhayaat alkhasat lil'afrad wadamanatuha fi muajahat alhasub alali- alkuayt - bidun dar nashr - tabeat 1992.
    • d. nahla eabd alqadir almumani- aljarayim almaelumatiat - dar althaqafat lilnashr waltawzie - eamaan / al'urdunu - altabeat al'uwlaa 2008.
    • d . muhamad almirii - aljarayim al'iiliktiruniat fi zili alfikr aljinayiyi almueasir - dirasat muqaranat , alqahirat , dar alnahdat alearabiat , 2018 , s 12

    2: almajalaat waldawriaat

    • du. 'amal 'iibrahim saed - maqal bieunwan "hriat tadawul almaelumat ..haq maslubi" - manshur bijaridat al'ahram almisriat - eadad aliathnayn 21 fibrayir 2011m.
    • d . jamal aldiyn hibah - al'amn alsaybiraniu waltahawul alraqmiu fi alnizam alduwalii - manshur - majalat kuliyat alaiqtisad waleulum alsiyasiat 24 (1) s 189-230, 2023
    • du. husam muhamad alshanraqi - alhaqu fi himayat albayanat alshakhsiat - manshur bimajalat lughat aleasr - majalat al'ahram lilkumbuyutir wal'iintirnit walaitisalat - alsanat althaaminat eashrat - aleadad 211 - yuliu 2018 .
    • da. razaaq barat karimat - aljarimat al'iiliktruniat almutaealiqat bial'ashkhas fi altashrie alfaransii waltashrie aljazayirii , almajalat aljazayiriat lilhuquq waleulum alsiyasiat , 'iisdar 8 , raqm 2 safhat 452-470 bitarikh 18/1/2024
    • d. wayil 'ahmad ealam - hudud huriyat altaebir fi al'iintirnit - dirasat fi 'iitar alqanun alduwlii lihuquq al'iinsan - manshur bimajalat al'amn walqanun - tasadir ean 'akadimiat shurtat dubay - alsanat aleishrwun - aleadad althaani - yuliu 2012.
    • da. rizq saed ealaa - astikhdam tiqniaat aldhaka' aliastinaeii watahlil albayanat fi alkashf ean aljarayim , manshur bimajalat aldirasat alqanuniat waliaqtisadiat s 1552 wama baedaha - 2023

    3: aldasatir

    • distur jumhuriat misr alearabiat alsaabiq 1971 .
    • distur misr 2012m
    • distur misr alhali 2014 .
    • altaedil al'awal lidustur alwilayat almutahidat al'amrikiat - 15 disambir 1971

    • hukum almahkamat aldusturiat aleulya- alqadiat raqm 6lsanat 15qadayiyat -disturiat - jalsat 15/4/1995.