المواجهة الجنائية والأمنية لجرائم الابتزاز الإلكتروني (دِرَاسة مُقارنة) / Criminal And Security Confrontation Of Cyber-Extortion Crimes (Comparative Study)

نوع المستند : المقالة الأصلية

المؤلف

أكاديمية الشرطة

المستخلص

أدى التطور العلمي الحديث في مجال التحول الرقمي إلى تخزين غالبية أسرار الأفراد على الشبكات الإلكترونية، مما جعل من السهل الوصول إلى تلك المعلومات والأسرار من خلال اختراق الأنظمة الإلكترونية التي تحتفظ بها, وقد أسهم انتشار الإنترنت وتقنياته في ظهور أنماط جريمة غير تقليدية، فقد برزت صور جديدة من الجرائم تُعرف بالجرائم الإلكترونية التي من بينها جريمة الابتزاز الإلكتروني.
وهدفت هذه الدراسة إلي بيان تعريف جريمة الابتزاز الإلكتروني وبيان دور المشرع في مواجهة هذه الجريمة, وتوصلت هذه الدراسة إلي العديد من النتائج التي من بينها أنه لم يقم المشرع المصري بتضمين جريمة الابتزاز الإلكتروني بشكل صريح ضمن نصوص قانون مكافحة جرائم تقنية المعلومات المصري رقم 175 لسنة 2018، على عكس بعض التشريعات الأخرى.
 
Modern scientific developments in the field of digital transformation have led to the storage of most individuals' secrets on electronic networks, making it easy to access such information and secrets by hacking into the electronic systems that hold them. The spread of the Internet and its technologies has contributed to the emergence of unconventional crime patterns, as new forms of crimes known as cybercrimes have emerged, including the crime of electronic blackmail.
This study aimed to define the crime of electronic blackmail and to explain the role of the legislator in confronting this crime. This study reached many results, including that the Egyptian legislator did not explicitly include the crime of electronic blackmail within the texts of the Egyptian Law on Combating Information Technology Crimes No. 175 of 2018, unlike some other legislation.

الكلمات الرئيسية


  • أولا: المراجع العامة:-

    1 - أبو النصر الفارابي، الصحاح تاج اللغة وصحاح العربية، ط 4: تحقيق أحمد عبد الغفور عطار ، دار العلم للملايين، بيروت، 1407 هـ 1987 م

    2 - أحمد خليفة الملط: "الجرائم المعلوماتية"، بدون دار نشر، 2005،

    3 - حسني الجندي في شرح قانون الإجراءات الجنائية طبقا لأحدث التعديلات التشريعية، تنقيح د. أحمد المراغي، دار النهضة العربية، 2015م

    4 - عبد العزيز بن حمين، الابتزاز ودور الرئاسة العامة لهيئة الأمر بالمعروف والنهي عن المنكر في مكافحته، مركز باحثات لدراسات المرأة، بحوث ندوة الابتزاز "المفهوم الأسباب العلاج، فهرسة مكتبة الملك فهد الوطنية، الرياض، 1432 هـ

    5 - محمد على عتمان الفقي، نظرية الحق، ط 1 ، دار الكتاب الجامعي-القاهرة، 2007م

    6 - محمد سامي الشوا، ثورة المعلومات وانعكاساتها على قانون العقوبات، مطابع الهيئة المصرية العامة للكتاب، 2003م.

    7 - نبيل إبراهيم سعد، المدخل إلى القانون "نظرية الحق، ط 1، منشورات الحلبي الحقوقية، بيروت، 2010م.

    8 - هشام فريد رستم، الجوانب الإجرائية للجرائم المعلوماتية، مكتبة الآلات الحديثة، أسيوط، 2012م

    9 - وفاء محمد صقر، المسؤولية الجنائية عن بث الشائعات عبر مواقع التواصل الاجتماعي، دار الجامعة الجديدة ، 2024م

    ثانيا: المراجع المتخصصة:-

    1 - إمام حسنين خليل عطا الله, الحماية الجنائية لوسائل تقنية المعلومات في التشريعات العربية, الإمارات نموذجا, مركز الدراسات والاستطلاعات, وزارة الداخلية, أبو ظبي, 2016.

    2 - خالد حسن أحمد لطفي: "جرائم الإنترنت بين القرصنة الإلكترونية وجرائم الابتزاز الإلكتروني- دِرَاسة مُقارنة، الإسكندرية، الطبعة الأولى، 2018.

    3 - دينا عبد العزيز فهمي، الحماية الجنائية من إساءة استخدام مواقع التواصل الاجتماعي, دراسة مقارنة, دار النهضة العربية, القاهرة, عام 2018م

    4 - عبود الرحمن بن عبد الله السند, جريمة الابتزاز, مطبوعات الرئاسة العامة لهيئة الأمر بالمعروف والنهي عن المنكر فهرسة مكتبة الملك فهد الوطنية، الرياض، 1439 ه- 2018 م

    5 - يحيى عطوة الزنط, "التطبيقات العملية لأمن نُظم المعلومات الأمنية ومُكافحة الجريمة المُنظمة"، مطابع كُلية الشُرطة، الطبعة الثالثة، كُلية الشُرطة، أكاديمية الشُرطة، القاهرة، 2020م

    ثالثا: الأطروحات العلمية (رسائل الماجستير والدكتوراه):-

    1 - باعلي يمينه وبو خيرة حياة، أثر استخدام موقوع التواصل الاجتماعي " فيس بوك" علي التحصيل الدراسي، مذكرة لنيل درجة الماستر في علم النفس، كلية العلوم الإنسانية والاجتماعية والعلوم الإسلامية ، قسم العلوم الاجتماعية ، جامعة أحمد دارية ولاية أدرار، سنة 2020 / 2021م

    2 - خليفة على محمود، ابتزاز الأحداث وعقوبته في النظام السعودي، رسالة ماجستير- جامعة نايف العربية للعلوم الأمنية، الرياض، 2015

    3 - دنيا طراد وهيام عمران ، الابتزاز الإلكتروني وانحراف الفتيات ، رسالة ماجستير كلية العلوم الإنسانية والاجتماعية ، جامعة العربي التبسي، تبسة، سنة 2022

    4 - سامي مرزوق نجا، المسؤولية الجنائية عن الابتزاز الإلكتروني في النظام السعودي، رسالة ماجستير، جامعة نايف العربية للعلوم الأمنية، الرياض، 2015

    5 - طه حازم الصفدي، المسؤولية الجنائية عن إساءة استخدام وسوائل التواصل الاجتماعي, دراسة تحليلية مقارنة في ضوء الأنظمة القانونية المعاصرة والشريعة الإسلامية، رسالة ماجستير، الجامعة الإسلامية، غزة، كلية الشريعة والقانون، فلسطين، 2019م

    6 - محمد فتحي بشار، استخدامات الشباب الجامعي تطبيق الواتس آب في الحصول علي الأخبار المحلية والمعلومات والإشاعات المتحققة ، بحث مقدم لاستكمال متطلبات الحصول علي درجة الماجستير في الإعلام ، كلية الإعلام، جامعة الشرق الأوسط، 2019

    7 - محمد المنصور، تظاثير شبكات التواصل الاجتماعي على جمهور المتلقين، رسالة ماجستير، كلية الآداب والتربية، جامعة الأكاديمية المفتوحة في الدنمارك، 2012 م.

    رابعا: المنشورات والمجلات والأبحاث القانونية:-

    1 - إسماعيل محمد سبيتان الحلالمة, المواجهة الجزائية لجريمة الابتزاز الإلكتروني وفقًا للتشريع الأردني, دراسة مقارنة, مجلة الزرقاء للبحوث والدراسات الإنسانية-المجلد الثالث والعشرون -العدد الثالث- 2023.

    2 - إبراهيم فرغلي، من المدونات إلى الفيس بوك (هايد بارك) عربي على الإنترنت، مجلة العربية، الكويت، العدد 616 ، مارس 2010

    3 - سعد الحاج بكري، شبكات الاتصال وتوظيف المعلومات في مكافحة الجريمة، المجلة العربية للدراسات الأمنية والتدريب، الرياض، 1990م

    4- محمد السيد عبدالقادر: "المواجهة التشريعية والأمنية للقرصنة الإلكترونية كأحد صور الجرائم التي تضر الأمن القومي"، بحث مقدم لدبلوم العلوم الجنائية، كُلية الدِّرَاسات العُليا بأكاديمية الشرطة، 2021

    5 - محمد سعيد عبد العاطي محمد, مأمور الضبط القضائي الإلكتروني ودوره في الحد من جرائم شبكات التواصل الاجتماعي, دراسة مقارنة, مجلة الدراسات القانونية والاقتصادية, بدون تاريخ نشر

    6 - وفاء محمد صقر, جريمة الابتزاز الإلكتروني, دراسة مقارنة, مجلة البحوث القانونية والاقتصادية كلية الحقوق جامعة بني سويف المجلد 36 العدد 2 يوليو 2024م

    خامسا: القرارات والتشريعات القانونية:-

    1 - قانون العقوبات المصري رقم 58 لسنة 1937

    2 - قانون العقوبات الفرنسي 1791م

    3 - قانون الإجراءات الجنائية المصري رقم 150 لسنة 1950.

    4 - قانون الإجراءات الجزائية العُماني الصادر بالمرسوم السلطاني رقم 97 لسنة 1999.

     

    سادسا: المراجع الأجنبية:-

    1 - Le chantage est le fait d'obtenir, en menaçant de révéler ou d'imputer des faits de nature à porter atteinte à.

    2 - Soroush vosoughi , Automatic detection and verification of rumors on twitter, masschusetts institute of technology phd, thesis ,jun 2015. 3 - L'extorsion est le fait d'obtenir par violence, menace de violences 1(ou contrainte soit une signature, un engagement ou une renonciation, soit la révélation d'un secret, soit la remise de fonds, de valeurs ou d'un bien quelconque. L'extorsion est punie de sept ans d'emprisonnement et de 100 000 euros d'amende.

     

     

     

     

     

    References:

     

    almarajie alama:

    • 1 - 'abu alnasr alfarabi, alsahah taj allughat wasihah alearabiati, t 4: tahqiq 'ahmad eabd alghafur eataar , dar aleilm lilmalayini, birut, 1407 hi - 1987 m
    • 2 - 'ahmad khalifat almulata: "aljarayim almaelumatiati", bidun dar nashri, 2005,
    • 3 - husni aljundiu fi sharh qanun al'iijra'at aljinayiyat tibqan li'ahdath altaedilat altashrieiati, tanqih du. 'ahmad almaraghi, dar alnahdat alearabiati, 2015m
    • 4 - eabd aleaziz bin himin, alaibtizaz wadawr alriyasat aleamat lihayyat al'amr bialmaeruf walnahy ean almunkar fi mukafahatihi, markaz bahithat lidirasat almar'ati, buhuth nadwat alaibtizaz "almafhum al'asbab alealaji, fahrasat maktabat almalik fahd alwataniati, alrayad, 1432 hu
    • 5 - muhamad ealaa eatman alfaqi, nazariat alhaq, t 1 , dar alkitaab aljamiei-alqahrata, 2007m
    • 6 - muhamad sami alshawaa, thawrat almaelumat waneikasatuha ealaa qanun aleuqubati, matabie alhayyat almisriat aleamat lilkitabi, 2003m.
    • 7 - nabil 'iibrahim saedu, almadkhal 'iilaa alqanun "nzariat alhaq, t 1, manshurat alhalabii alhuquqiati, bayrut, 2010m.
    • 8 - hisham farid rustum, aljawanib al'iijrayiyat liljarayim almaelumatiati, maktabat alalat alhadithati, 'asyut, 2012m
    • 9 - wafa' muhamad saqra, almaswuwliat aljinayiyat ean bathi alshaayieat eabr mawaqie altawasul aliaijtimaeii, dar aljamieat aljadidat , 2024m

    almarajie almutakhasisa:

    • 1 - 'iimam hasanin khalil eata allah, alhimayat aljinayiyat liwasayil tiqniat almaelumat fi altashrieat alearabiati, al'iimarat namudhaja, markaz aldirasat walaistitlaeati, wizarat aldaakhiliati, 'abu zabi, 2016.
    • 2 - khalid hasan 'ahmad latfi: "jarayim al'iintirnit bayn alqarsanat al'iilikturuniat wajarayim aliaibtizaz al'iiliktrunii- dirast muqarnt, al'iiskandariati, altabeat al'uwlaa, 2018.
    • 3 - dina eabd aleaziz fahmi, alhimayat aljinayiyat min 'iisa'at astikhdam mawaqie altawasul aliajtimaeii, dirasat muqaranati, dar alnahdat alearabiati, alqahirati, eam 2018m
    • 4 - eabuwd alrahman bin eabd allah alsandi, jarimat aliabtizazi, matbueat alriyaasat aleamat lihayyat al'amr bialmaeruf walnahy ean almunkar - fahrasat maktabat almalik fahd alwataniati, alrayad, 1439 ha- 2018 m
    • 5 - yahyaa eatwat alzantu, "altatbiqat aleamaliat li'amn nuzm almaelumat al'amniat wmukafht aljarimat almunzm", matabie kulyt alshurtt, altabeat althaalithati, kulyt alshurtt, 'akadimiat alshurtt, alqahirati, 2020m

    al'utruhat aleilmia (rasayil almajistir waldukturah):

    • 1 - baeili yaminuh wabu khayirat hayatin, 'athar aistikhdam mawque altawasul alajtimaeii " fis buk" eali altahsil aldirasi, mudhakiratan linil darajat almastir fi eilm alnafsi, kuliyat aleulum al'iinsaniat waliajtimaeiat waleulum al'iislamiat , qism aleulum aliajtimaeiat , jamieat 'ahmad dariat wilayat 'adrari, sanat 2020 / 2021m
    • 2 - khalifat ealaa mahmud, aibtizaz al'ahdath waeuqubatih fi alnizam alsaeudii, risalat majistir- jamieat nayif alearabiat lileulum al'amniat, alrayad, 2015
    • 3 - dunya tirad wahiam eumran , aliabtizaz al'iiliktruniu wanhiraf alfatayat , risalat majistir kuliyat aleulum al'iinsaniat waliajtimaeiat , jamieat alearabii altabsi, tabisata, sanat 2022
    • 4 - sami marzuq naja, almaswuwliat aljinayiyat ean aliabtizaz al'iiliktrunii fi alnizam alsaeudii, risalat majistir, jamieat nayif alearabiat lileulum al'amniat, alrayad, 2015
    • 5 - tah hazim alsafadi, almaswuwliat aljinayiyat ean 'iisa'at aistikhdam wasawayil altawasul alaijtimaeii, dirasatan tahliliatan muqaranatan fi daw' al'anzimat alqanuniat almueasirat walsharieat al'iislamiati, risalat majistir, aljamieat al'iislamiati, ghazat, kuliyat alsharieat walqanuna, filastin, 2019m
    • 6 - muhamad fathi bishar, aistikhdamat alshabab aljamieii tatbiq alwats ab fi alhusul eali al'akhbar almahaliyat walmaelumat wal'iishaeat almutahaqiqat , bahth muqadim liaistikmal mutatalibat alhusul eali darajat almajistir fi al'iielam , kuliyat al'iielami, jamieat alsharq al'awsat, 2019
    • 7 - muhamad almansuri, tazathir shabakat altawasul aliajtimaeii ealaa jumhur almutalaqiyna, risalat majistir, kuliyat aladab waltarbiati, jamieat al'akadimiat almaftuhat fi aldanmarki, 2012 mi.

    almanshurat walmajalaat wal'abhath alqanunia:

    • 1 - 'iismaeil muhamad sibitan alhalalimatu, almuajahat aljazayiyat lijarimat aliabtizaz al'iiliktrunii wfqan liltashrie al'urduniyi, dirasat muqaranati, majalat alzarqa' lilbuhuth waldirasat al'iinsaniati-almujalad althaalith waleishrun -aleadad althaalithi- 2023.
    • 2 - 'iibrahim frighili, min almudawanat 'iilaa alfis buk (hayid bark) earabiun ealaa al'iintirnta, majalat alearabiat, alkuaytu, aleadad 616 , maris 2010
    • 3 - saed alhaj bikri, shabakat aliatisal watawzif almaelumat fi mukafahat aljarimati, almajalat alearabiat lildirasat al'amniat waltadrib, alrayad, 1990m
    • 4- muhamad alsayid eabdalqadir: "almuajahat altashrieiat wal'amniat lilqarsanat al'iiliktruniat ka'ahad suar aljarayim alati taduru al'amn alqawmia", bahath muqadam lidiblum aleulum aljinayiyati, kulyt alddirasat aleulya bi'akadimiat alshurtat, 2021
    • 5 - muhamad saeid eabd aleati muhamadu, mamur aldabt alqadayiyi al'iiliktrunii wadawruh fi alhadi min jarayim shabakat altawasul aliajtimaeii, dirasat muqaranati, majalat aldirasat alqanuniat waliaqtisadiati, bidun tarikh nashr
    • 6 - wafa' muhamad saqra, jarimat aliabtizaz al'iiliktrunii, dirasat muqaranati, majalat albuhuth alqanuniat waliaqtisadiat - kuliyat alhuquq jamieat bani suayf almujalad 36 aleadad 2 - yuliu 2024m

    alqararat waltashrieat alqanunia:

    • 1 - qanun aleuqubat almisrii raqm 58 lisanat 1937
    • 2 - qanun aleuqubat alfaransiu 1791m
    • 3 - qanun al'iijra'at aljinayiyat almisriu raqm 150 lisanat 1950.
    • 4 - qanun al'iijra'at aljazayiyat aleumany alsaadir bialmarsum alsultanii raqm 97 lisanat 1999.