قرارات الاعتقال الصادرة من المحكمة الجنائية الدولية ضد قادة الاحتلال الإسرائيلي من منظور المآلات والصلاحية / Arrest Warrants Issued by the International Criminal Court (ICC) Against Israeli Occupation leaders from the Perspective of Relevance and Validity

نوع المستند : المقالة الأصلية

المؤلف

كلية الشريعة والقانون بالجامعة الإسلامية بولاية منيسوتا الأمريكية

المستخلص

تركز دراستنا على قرارات الاعتقال الصادرة من قضاة المحكمة الجنائية الدولية ضد رئيس الوزراء الإسرائيلي " بنيامين نتنياهو" و"ويوآف غالانت" وزير الدفاع الإسرائيلي([1])، ومع ذلك تحدثنا عن ممارسات المحكمة وإصدارها قرارات اعتقال في ظروف أقل وحشية، ولأسباب لم تتوافر فيها الدلائل كما هي الحال هنا ضد بعض المذكورين، وذلك على سبيل الاستشهاد والقياس أو التقييم، فعرفنا بالمحكمة بقدر ما يلزم من حيث إنشاؤها وتشكيلها والجرائم التي تخضع لولايتها القضائية، ومعارضات نشأتها، ثم جهود توسيع صلاحيتها ومَدّ ولايتها علي الجرائم الواقعة علي الأراضي الفلسطينية، والقضايا قيد النظر، وموقف وتعاطي إسرائيل وأمريكا مع القرار، وأساس التزام الدول بقرارات وأحكام المحكمة، ومدي إلزاميتها بتنفيذها، ومآلات تنفيذها، وفرص المتهمين للإفلات من تنفيذ قرارات وأحكام المحكمة، حتي استنتجت أن المصالح بتنوعها _ ولا أستثني منها مصالح دون الأخرى_ تتعارض لدي غالبية الدول، مع حقوق الإنسان والعدالة الجنائية المجردة، فأوصيت بضرورة دفع كل الجهود الممكنة من قبل الدول العربية والإسلامية ودول العالم الحرة في اتجاه تنفيذ قرار اعتقال قادة الاحتلال الإسرائيلي المتهمين، وصولاً إلي معاقبتهم، وكذلك بضرورة التعاطي الإيجابي مع قرار المحكمة الجنائية، وإن لم يكن حقاًّ كُله. بالإضافة إلي بذل الجهود لتعديل نص المادة 28 من نظام روما الأساس التي قررت مسؤولية القادة والرؤساء، بإيراد نص يقضي بأن المحكمة الجنائية الدولية هي المختصة في تحديد أن الإجراءات كانت لازمة ومعقولة، في ضوء الاحتياطات المنصوص عليها في البروتوكول الأول لاتفاقيات جنيف، وذلك بدلاً من ترك الأمر للدول، وكذلك بمُلاحقة مرتكبي الإسرائيليين بارتكاب جريمة العدوان واعتبار الاحتلال امتداداً واستمراراً لارتكاب الجريمة، وأن يؤخذ هذا المعني للاحتلال _بوصفه جريمة عدوان مُستمرة_ في الاعتبار عند نظر المسؤولية عن الأفعال التي ترتكب في إطار مقاومته، ما دامت مَحكومة بأُطر الإنسانية والمشروعية.
هذا وقد اتبعت في البحث المنهج الاستقرائي، والتحليلي المقارن، أحياناً أخري.
 
 ([1]) وقد كان السيد الشهيد/ إسماعيل عبد السلام أحمد هنية رئيس المكتب السياسي لحركة المقاومة الإسلامية " حماس" وخلفه الشهيد/ يحيى إبراهيم حسن السنوار، والشهيد/ محمد دياب إبراهيم المصري، المشهور باسم محمد الضيف (القائد الأعلى للجناح العسكري لحركة المقاومة الإسلامية "حماس" والمعروفة بكتائب الشهيد عز الدين القسام ضمن القرار، وحيث إنهم قد استشهدوا بعد صدور القرار، لا نتناول القرار فيما يخص هؤلاء الشهداء إلا من زاوية القياس والتنظير المقتضب كُلما دعت الحاجة إلي ذلك.
 
Our study focuses on the arrest decision issued by the judges of the International Criminal Court against Israeli Prime Minister Benjamin Netanyahu and Israeli Defense Minister Yoav Galant. However, we talked about the practices of the Court and their issuance of arrest decisions in less brutal circumstances, and for reasons for which evidence was not available, as is the case here against some of those mentioned, by way of citation, analogy or evaluation. Then the efforts to expand its jurisdiction and extend its jurisdiction over crimes occurring in the Palestinian territories, the cases under consideration, the attitude and interaction of Israel and America with the decision, the basis for the commitment of states to the decisions and rulings of the court, the extent of their obligation to implement them, the possibilities of implementation, and the opportunities for defendants to escape the implementation of the decisions and rulings of the court, until I concluded that interests of all kinds - and I do not exclude one of them without the other - conflict with human rights and abstract criminal justice for the majority of states. I recommended the need to push all possible efforts by the Arab and Islamic countries and the free countries of the world in the direction of implementing the decision to arrest the accused Israeli occupation leaders, leading to their punishment, as well as the need to deal positively with the ICC's decision, even if not all of it is true. In addition to making efforts to amend the text of Article 28 of the Rome Statute, which establishes the responsibility of leaders and superiors, by including a provision stipulating that the International Criminal Court is competent to determine that the measures were necessary and reasonable, in light of the precautions stipulated in Protocol I of the Geneva Conventions, instead of leaving the matter to the states, as well as prosecuting Israeli perpetrators of the crime of aggression and considering the occupation as an extension and continuation of the commission of the crime, and that this meaning of the occupation - as an ongoing crime of aggression - is taken into account when considering responsibility for acts committed in the context of resistance to it as long as they are governed by humanitarian frameworks.
The research followed an inductive and sometimes comparative analytical approach.

الكلمات الرئيسية


  1. أولا: المواقع العربية:

    1. الداهية محمد فال المختار، المحكمة الجنائية الدولية بين الواقع والطموح، مركز الدراسات الاستراتيجية، الجامعة الأردنية، العدد 149 لسنة 2014.
    2. المختار أعمرة، المحكمة الجنائية الدولية بين ضرورة حماية الإنسانية والتجاذبات الدولية، المجلة المغربية للإدارة والتنمية المحلية، عام 2019.
    3. خالد عكاب حسون العبيدى وواثق عبد الكريم حمود، تعاون الدول مع المحكمة الجنائية الدولية، مجلة جامعة تكريت للعلوم القانونية والسياسة، العراق المجلد الخامس، السنة الخامسة العدد
    4. خيرة بن ويراد وعائشة بوعزم، المناهضة الأمريكية للمحكمة الجنائية الدولية، مجلة القانون العقاري والبيئة تصدر عن كلية الحقوق والعلوم السياسية جامعة عبد الحميد بن باديس مستغانم بالجزائر، مجلد12، عدد 1، 2024.
    5. زايد على زايد، حجية الأحكام في القضاء الجنائي الدولي وآلية تنفيذها، مجلة العلوم القانونية الصادة عن كلية القانون بجامعة بغداد، العدد الأول، عام 2018.
    6. عبد الرازق عبد الحافظ نوري الدلابيح، المنظور الاستراتيجي لمستقبل المحكمة الجنائية الدولية، رسالة دكتوراه - معهد البحوث والدراسات الاستراتيجية جامعة أم درمان الإسلامية،
    7. عبد العزيز محمد سرحان، أنظر: القانون الدولي العام، دار النهضة العربية، القاهرة، عام 1969.
    8. عبد الله زريانى، دور المحكمة الجنائية الدولية في حماية حقوق الإنسان، العدد 22 عام2015، من مجلة الحقوق والعلوم الإنسانية، بجامعة زيان عاشور بالجلفة.
    9. عصام بارة، التزام الدول بالتعاون مع المحكمة الجنائية الدولية في تنفيذ أوامر القبض والتقديم.
    10. علا عزت عبد المحسن، اختصاص المحكمة الجنائية الدولية، دار النهضة العربية بالقاهرة، عام 2008.
    11. محمد حسن القاسمي، إنشاء المحكمة الجنائية الدولية الدائمة: هل خطوة لتطوير النظام القانوني الدولي؟"، مجلة الحقوق، العدد الأول، مارس 2003، السنة السابعة والعشرون، الكويت.
    12. منتصر سعيد حمودة، حقوق الإنسان أثناء النزاعات المسلحة - دراسة فقهية مقارنة في ضوء أحكام القانون الدولي الإنساني، دار الجامعة الجديدة، عام 2008.
    13. موسى سليمان موسى، التدخل الدولي الإنساني ومشروعية التدخل السوري في لبنان، رسالة ماجستير مقدمة إلى كلية القانون والسياسة بالأكاديمية العربية المفتوحة في الدنمارك، عام 2007.

     

    المواقع الأجنبية:

     

    1. M Coherif Bassiuni, Combating Impunity for International Crimes .71 u.Colo. L. Rev .421 2000.
    2. Elise Ketvyn, Violations des droits humains au Burundi et en RD Congo « Quel rôle pour la cour pénale internationale? », justice et paix, 2018.
    3. Julien DETAIS, Les Etats-Unis et La Cour Pénale Internationale, Droits fondamentaux, n° 03, janvier-décembre 2003.

    المواقع الإلكترونية:

     

    1. https://legal.un.org/avl/pdf/ha/ictr/ictr_a.pdf
    2. موقع الأمم المتحدة: https://www.icty.org/en/press/icty-president-agius-delivers-final-address-to-united-nations-general-assembly
    3. موقع الجزيرة الإخبارية:https://www.ajnet.me/news/2024/11/11
    4. موقع المحكمة الجنائية الدولية

    https://www.icc-cpi.int/news/situation-state-palestine-icc-pre-trial-chamber-i-rejects-state-israels-challenges?lang :

    1. موقع جريدة المصري اليوم:

     https://www.almasryalyoum.com/news/details

    1. موقع حزب العدالة والتنمية التونسي https://www.pjd.ma/2025/4/28
    2. موقع صحيفة الشرق الأوسطhttps://aawsat.com/26/4/2025
    3. موقع صحيفة العربي الجديد:

    https://www.aajeg.com/politics 2025/4/28

    1. موقع قناة الجزيرة الإخبارية على اليوتيوب

    https://www.youtube.com/watch?v=JKIwaj8X488

    1. موقع قناة العربية:

    https://www.alarabiya.net/arab-and-world/2024/10/25

    1. موقع لكم الإخباري https://lakome2.com/politique
    2. موقع معهد واشنطن لدراسات الشرق الأدنى

    https://www.washingtoninstitute.org/ar/

    1. موقع مفوضية العلاقات الوطنية الفلسطينية:

    https://www.fatehwatan.ps/page/28/4/2025

    1. موقع منظمة هومين رايتس ووتش

    https://www.hrw.org/ar/news/2021/02/08

    1. موقع مؤسسة الدراسات الفلسطينية

     https://digitalprojects.palestine-studies.org/daily/chronology

    1. موقع وزارة الخارجية الأمريكية:

     https://www.state.gov/warrant-applications-by-the-international-criminal-court/

    1. موقع وزارة العدل الليبية.https://aladel.gov.ly/home/
    2. موقعbbc https://www.bbc.com/arabic

     

     

    References:

     

    • aldahya muhamad fal almukhtar, almahkamat aljinayiyat alduwaliat bayn alwaqie waltamuha, markaz aldirasat alastiratijiati, aljamieat al'urduniyata, aleadad 149 lisanat 2014.
    • almukhtar 'aemirata, almahkamat aljinayiyat alduwaliat bayn darurat himayat al'iinsaniat waltajadhubat alduwaliati, almajalat almaghribiat lil'iidarat waltanmiat almahaliyati, eam 2019.
    • khalid eakaab hasuwn aleubaydaa wawathiq eabd alkarim hamuwd, taeawun alduwal mae almahkamat aljinayiyat alduwaliati, majalat jamieat tikrit lileulum alqanuniat walsiyasati, aleiraq - almujalad alkhamis, alsanat alkhamisat aleudadi18.
    • khirat bin wayurad waeayshat bueazma, almunahidat al'amrikiat lilmahkamat aljinayiyat alduwaliati, majalat alqanun aleaqarii walbiyat - tasdur ean kuliyat alhuquq waleulum alsiyasiat jamieat eabd alhamid bin badis mustaghanim bialjazayar, mujaladi12, eadad 1, 2024.
    • zayid ealaa zayid, hajiat al'ahkam fi alqada' aljinayiyi alduwalii waliat tanfidhiha, majalat aleulum alqanuniat alsaadat ean kuliyat alqanun bijamieat baghdad, aleadad al'awala, eam 2018.
    • eabd alraaziq eabd alhafiz nuri aldalabih, almanzur alaistiratijiu limustaqbal almahkamat aljinayiyat alduwaliati, risalat dukturah - maehad albuhuth waldirasat alastiratijiat - jamieat 'am dirman al'iislamiati, 2018.
    • eabd aleaziz muhamad sarhan, 'anzari: alqanun aldawaliu aleama, dar alnahdat alearabiati, alqahirati, eam 1969.
    • eabd allah ziryanaa, dawr almahkamat aljinayiyat alduwaliat fi himayat huquq al'iinsani, aleadad 22 eam2015, min majalat alhuquq waleulum al'iinsaniati, bijamieat zayaan eashur bialjilfati.
    • esam barat, ailtizam alduwal bialtaeawun mae almahkamat aljinayiyat alduwaliat fi tanfidh 'awamir alqabd waltaqdimi.
    • elan eizat eabd almuhsin, akhtisas almahkamat aljinayiyat aldawliata, dar alnahdat alearabiat bialqahirati, eam 2008.
    • muhamad hasan alqasimi, 'iinsha' almahkamat aljinayiyat alduwliat aldaayimati: hal khatwat litatwir alnizam alqanunii alduwali?", majalat alhuquqi, aleadad al'uwala, maris 2003, alsanat alsaabieat waleishruna, alkuayti.
    • muntasir saeid hamuwdat, huquq al'iinsan 'athna' alnizaeat almusalahat - dirasat fiqhiat muqaranat fi daw' 'ahkam alqanun alduwalii al'iinsanii, dar aljamieat aljadidati, eam 2008.
    • musaa sulayman musaa, altadakhul alduwliu al'iinsaniu wamashrueiat altadakhul alsuwrii fi lubnan, risalat majistir muqadimatan 'iilaa kuliyat alqanun walsiyasat bial'akadimiat alearabiat almaftuhat fi aldanmarki, eam 2007.