دور المنظم الجنائي في مواجهة الإخلال بالعقود الإدارية في ضوء النظام السعودي "دراسة مقارنة" / The Role Of The Criminal Regulator In Confronting Breach Of Administrative Contracts In The Saudi System "Comparative Study"

نوع المستند : المقالة الأصلية

المؤلفون

1 كلية الحقوق جامعة دار العلوم المملكة العربية السعودية

2 باحث ماجستير بكلية الحقوق – جامعة دار العلوم

المستخلص

هدفت الدراسة إلى بيان دور المنظم الجنائي في مواجهة الإخلال بالعقود الإدارية في ضوء النظام السعودي، لما في ذلك من أهمية بالغة لحماية المال العام وضمان استقرار العقود الإدارية لتحقيق غايتها التي تصبو إليها، من خلال التطرق إلى التعريف بالمسؤولية الجنائية وطبيعتها في العقود الإدارية، وبيان صور الجرائم الجنائية المرتبطة بالعقود الإدارية، وتسليط الضوء على تقييم موقف المنظم السعودي من إقرار المسؤولية الجنائية في العقود الإدارية.
وقد اعتمدت الدراسة المنهج الوصفي التحليلي، فضلاً على المنهج المقارن؛ من أجل وصف المشكلة البحثية بعرض النصوص النظامية والتشريعية المقارنة، وتحليلها للوصول إلى مواطن القوة والضعف فيما تضمنته، واقتراح التعديلات التي تتناسب مع موضوع الدراسة.
وقد توصلت الدراسة إلى عدة نتائج أهمها، أن هناك نوعين من الحماية التي يفرضها المنظم في النظام السعودي، وفي الأنظمة المقارنة، تتمثل الأولى في الحماية الإدارية من خلال تمكين الجهة الإدارية بتوقيع جزاءات إدارية على المتعاقد بما لها من سلطة إدارية، والثانية في الحماية الجزائية التي تتمثل في تجريم الأفعال التي تمثل سلوكاً إجرامياً يكون من شأنه الإخلال بالعقود الإدارية، وكلا نوعي الحماية خاضع لرقابة القضاء سواء القضاء الإداري للأولى أو الجزائي للثانية.
كما أوصت الدراسة بعدة توصيات لعل أهمها توصية المنظم بتشديد العقاب على كافة الجرائم المرتبطة بالوظيفة العامة لارتباطها بالعقود الإدارية بأن تكون بين حد أدنى للعقاب وحد أعلى في عقوبتي السجن والغرامة وألا يقل الحد الأدنى عن خمس سنوات ولا يزيد عن ثلاثين عاماً، كما أوصينا بأن يتم جمع الجرائم الماسة بالوظيفة العامة وجرائم العدوان على المال العام بين دفتي نظام واحد، وقد آن للمنظم السعودي أن يصدر قانون عقوبات يجمع بين دفتيه كافة الجرائم الجزائية مع الالتزام بتقسيمها وتبويبها.
 
Abstract:
The study aimed to highlight the role of the criminal legislator in addressing breaches of administrative contracts, given the critical importance of such measures in protecting public funds and ensuring the stability of administrative contracts to achieve their intended objectives. It explored the definition and nature of criminal liability in administrative contracts, identified the forms of criminal offenses associated with these contracts, and evaluated the Saudi legislator's stance on establishing criminal liability in the context of administrative contracts.
The study employed a descriptive-analytical approach alongside a comparative methodology. This combined approach facilitated a comprehensive examination of the legal and legislative texts in Saudi and comparative systems, allowing for an analysis to identify strengths and weaknesses and propose amendments aligned with the study’s objectives.
The researcher concluded that there are two forms of protection provided by the Saudi legislator and comparative systems: administrative protection, which empowers administrative authorities to impose sanctions on contractors through their administrative powers, and criminal protection, which criminalizes acts constituting offenses that undermine administrative contracts. Both forms of protection are subject to judicial oversight—administrative judiciary for the former and criminal judiciary for the latter.
The study made several key recommendations, including urging the legislator to impose stricter penalties for offenses related to public office, particularly those linked to administrative contracts. The recommended penalties should range between a minimum of five years and a maximum of thirty years of imprisonment, accompanied by fines. Additionally, it advocated for consolidating offenses against public office that infringe on public funds into a unified legal framework. The study emphasized the need for the Saudi legislator to enact a comprehensive Penal Code that organizes and categorizes all criminal offenses systematically. This research was funded by the General Directorate of Scientific Research& Innovation, Dar Al Uloom University, through the Scientific    Publishing Funding program.

الكلمات الرئيسية


  • معاجم اللغة والقواميس:
  • ابن منظور. لسان العرب. بيروت: دار صادر، الطبعة الثانية، 1955.
  • كتب الفقه الإسلامي:
  • منصور بن يونس بن إدريس البهوتي. كشاف القناع على متن الإقناع. بيروت: علم الكتب، الطبعة الثانية، 1997.
  • وليد بن راشد السعيدان. تلقيح الأفهام العلية بشرح القواعد الفقهية. القاهرة: دار اللؤلؤة للنشر والتوزيع، الطبعة الأولى، 1443 هـ / 2021 م.
  • المراجع القانونية العامة:
  • إبراهيم سيد أحمد . الحماية الجنائية للعقود الإدارية والمدنية طبقًا لأحكام الفقه والقضاء. الإسكندرية: دار الجامعة الجديدة، الطبعة الأولى، 2000.
  • أبو مسلم الحطاب . الوجيز في الجرائم المالية: دراسة تحليلية ونقدية في ظل القانون المغربي والمقارن. الرباط: المطبعة الأمنية، الطبعة الأولى، 2013.
  • أحمد شمس الدين . العقود الإدارية في القانون. القاهرة: دار النهضة، الطبعة الثانية، 2017.
  • أحمد صبحي العطار . الضوابط القانونية للمسؤولية. القاهرة: دار النهضة العربية، الطبعة الأولى.
  • أحمد علي إبراهيم حمو . القانون الجنائي السوداني. الخرطوم: المكتبة الجامعية، الطبعة الثانية، 2010.
  • آمال عبد الرحيم عثمان (الأستاذة). شرح قانون العقوبات، القسم الخاص. القاهرة: دار النهضة العربية، الطبعة الثالثة، 2001.
  • برهان زريق . نظرية البطلان في العقد الإداري. دمشق: المكتبة القانونية، الطبعة الأولى، 2002.
  • توفيق حسن فرج . مدخل العلوم القانونية: النظرية العامة للحق. الإسكندرية: مؤسسة الثقافة الجامعية، الطبعة الأولى، 1978.
  • حسن صادق المرصفاوي . قانون العقوبات القسم الخاص. الإسكندرية: منشأة دار المعارف، الطبعة الأولى، 1978.
  • حسن محمد علي . مبدأ قابلية قواعد المرافق العامة للتغيير والتطوير: دراسة مقارنة. المركز القومي للإصدارات القانونية، 2014.
  • حمدي حسن الحلفاوي . ركن الخطأ في مسؤولية الإدارة الناشئة عن العقد الإداري. القاهرة: دار الكتب، الطبعة الأولى، 2002.
  • رمضان أبو السعود . شرح مقدمة القانون المدني: النظرية العامة للحق. الإسكندرية: دار المطبوعات الجامعية، 1999.
  • سالم بن صالح المطوع . العقود الإدارية على ضوء نظام المنافسات والمشتريات السعودي. الرياض: مكتبة الملك فهد، الطبعة الأولى، 1429 هـ.
  • سعيد جابر أبو زيد . القانون الإداري في المملكة العربية السعودية. جدة: دار حافظ للنشر، الطبعة الثانية، 2005.
  • السعيد مصطفى . الأحكام العامة في قانون العقوبات، القسم العام. القاهرة: مؤسسة المعارف للنشر، الطبعة الأولى، 1962.
  • عبد الرزاق الفحل وآخرون . المدخل لدراسة الأنظمة. جدة: مطابع الصفا، الطبعة الأولى، 1414 هـ / 1993.
  • عبد الغني بسيوني . القانون الإداري. القاهرة: دار النهضة العربية، الطبعة الرابعة، 2015.
  • عبد القادر عودة . التشريع الجنائي الإسلامي مقارن بالقانون الوضعي، المجلد الأول. بيروت: مؤسسة الرسالة، 1986.
  • عمار عوابدي . دروس في القانون الإداري. الجزائر: ديوان المطبوعات الجامعية، 2000.
  • عمار عوابدي. القانون الإداري: النظام الإداري، الجزء الأول. الجزائر: ديوان المطبوعات الجامعية، 2000.
  • ماجد راغب الحلو . القانون الإداري. الإسكندرية: دار المطبوعات الجامعية، بدون طبعة، 1996.
  • مازن ليلو راضي . القانون الإداري. الإسكندرية: دار المطبوعات الجامعية، الطبعة الأولى، 2005.
  • محمد أحمد البديرات. المدخل لدراسة القانون: دراسة خاصة في الأنظمة والحقوق في المملكة العربية السعودية. الرياض: مكتبة المتنبي، الطبعة الثانية، 1440 هـ / 2019 م.
  • محمد جبريل إبراهيم . الحماية الجنائية للعقود الإدارية: دراسة مقارنة. دار النهضة العربية، الطبعة الأولى، 2021 م.
  • محمد رضا جنيح . القانون الإداري. تونس: مركز النشر الجامعي، الطبعة الثانية، 2008.
  • محمد سعيد حسين أمين . المبادئ العامة في تنفيذ العقود الإدارية. القاهرة: دار الثقافة الجامعية، الطبعة الأولى، 2004.
  • محمد محي الدين عوض . إثبات موجبات الحدود والقصاص والتعازير في الشريعة والقانون. جامعة نايف العربية للعلوم الأمنية، الرياض: الطبعة الأولى، 1417 هـ.
  • محمود كبيش . دروس في الجرائم المضرة بالمصلحة العامة. القاهرة: دار النهضة العربية، الطبعة الثانية، 2002 / 2003.
  • محمود نجيب حسني . شرح قانون العقوبات القسم العام. القاهرة: دار النهضة، الطبعة السادسة، 1989.
  • موريس نخلة . الكامل في شرح القانون المدني: دراسة مقارنة، الجزء الثاني. بيروت: منشورات الحلبي الحقوقية، الطبعة الثانية، 2007 م.
  • المجلات العلمية والدوريات:
  • إبراهيم محمد الحديثي. "التعاقد بين الجهات الحكومية وتكييفه وآثاره." مجلة العلوم القانونية والاقتصادية، ع61، م2، 2019.
  • أحمد بن محمد بن عبد العزيز الحبيب. أحكام التدليس في العقود الإدارية: دراسة فقهية. مجلة العلوم الشرعية، المجلد رقم (10)، العدد رقم (2)، عام 2016.
  • أسامة بن محمد بن نصور حموي. "سرقة المال العام: دراسة مقارنة." مجلة جامعة دمشق، م19، ع1، 2003. متاح على:

https://www.damascusuniversity.edu.sy/mag/law/old/economics/2003/19-1/osama.pdf

  • أشرف عبد الحليم عبد الفتاح عمر. الاعتبار الشخصي وأثره في تنفيذ العقود الإدارية: دراسة تحليلية. مجلة البحوث القانونية والاقتصادية، ع52، 2020/1442 هـ.
  • حمد محمد عبد الله. " الأحكام الإجرائية والموضوعية للتجارة الإلكترونية في الأنظمة السعودية." مجلة البحوث الفقهية والقانونية، العدد 41، 2023.
  • خالد إبراهيم محمد حسين. "الشروط غير المألوفة 'الاستثنائية' في النظام السعودي والمصري وأثر إغفالها على عمومية العقد الإداري (دراسة تطبيقية تحليلية مقارنة)." مجلة روح القوانين، ع102، كلية الحقوق، جامعة طنطا، 2023.
  • خالد مصطفى علي فهمي إدريس. "المسئولية المدنية عن أعمال الفساد." مجلة روح القوانين، ع104، ج2، كلية الحقوق، جامعة طنطا، 2023.
  • خميس بن سعد الغامدي. "جريمة استغلال النفوذ وفقًا لنص المادة (5) من نظام مكافحة الرشوة السعودي." مجلة كلية الشريعة والقانون بطنطا، العدد 39، 2024.
  • رمضان محمد بطيخ. "المال العام." مجلة العلوم القانونية والاقتصادية، م46، ع1. القاهرة: جامعة عين شمس، كلية الحقوق، 2004.
  • زكريا المصري. العقود الإدارية بين الإلزام القانوني والواقع العملي: دراسة مقارنة محلية ودولية. دار الفكر والقانون للتوزيع والنشر، 2014.
  • سعد عاطف عبد المطلب حسنين. "أحكام المسؤولية الجنائية عن الجرائم المعلوماتية: دراسة مقارنة." مجلة الدراسات القانونية والاقتصادية، م9، ع3، سبتمبر 2023.
  • سعدي محمد علي عاطف. "الشروط الاستثنائية وغير المألوفة في العقود الإدارية: ماهيتها، قيمتها القانونية." المجلة القانونية، المجلد (3)، العدد (9)، يناير 2019.
  • عبد الإله بن مزروع المزروع. "العقد الصوري وحكمه وأثره: دراسة فقهية تطبيقية على أحكام القضاء السعودي." مجلة العلوم الشرعية، جامعة القصيم، ع2، م12، 2018.
  • عبد الرحمن بن علي الريس. صياغة العقد الإداري وتنفيذه في نظام المنافسات والمشتريات الحكومية السعودي. مجلة قضاء، العدد (28)، 1444 هـ – 2022 م.
  • عبد الله ماجد عبد المطلب العكايلة. الأبعاد القانونية لجريمة التوسط في أخذ العطية أو الفائدة في النظام الجزائي السعودي. مجلة العلوم القانونية والاقتصادية، جامعة عين شمس، كلية الحقوق، المجلد (59)، العدد (2)، يوليو 2017.
  • علي شفيق علي الصالح. "معيار تمييز العقد الإداري: دراسة مقارنة." مجلة الإدارة العامة، معهد الإدارة العامة، الرياض، العدد 71، س31 (1412 هـ – 1991 م).
  • علي عبد القادر القهوجي. "مبدأ شرعية (قانونية) الجرائم والعقوبات." مجلة كلية القانون العالمية بالكويت، م1، ع2، 2013.
  • فهد بن نايف بن محمد الطريسي. جرائم المنافسات والمشتريات الحكومية: دراسة مقارنة. مجلة مصر المعاصرة، المجلد رقم (104)، العدد رقم (509)، عام 2013.
  • محمد جبريل إبراهيم حسن. "دور المشرع الجنائي في مواجهة الإخلال بالعقود الإدارية: دراسة تطبيقية مقارنة." مجلة الفقه والقانون، العدد رقم (124)، فبراير 2023.
  • محمد جبريل إبراهيم. "جريمة الغش في تنفيذ العقود الإدارية." مجلة العلوم الإنسانية الطبيعية، مج2، ع12، 2021. متاح على:

https://www.hnjournal.net/2-12-12/

  • محمد عبد المحسن محمد بن طريف. "طرق مواجهة الفساد في الوظيفة العامة." مجلة العلوم القانونية والاقتصادية، ع2، ج2، س59، 2017.
  • مدني عبد الرحمن تاج الدين. جريمة استغلال النفوذ في النظام السعودي والقانون المقارن. مجلة الإدارة العامة، م(45)، ع(3)، المملكة العربية السعودية، الرياض، أغسطس 2005.
  • هناء عبد العاطي حسن. الفساد الإداري والآثار الاقتصادية. المجلة العلمية للاقتصاد والتجارة، ع1، جامعة عين شمس، كلية التجارة، الصفحات 161-147، 2014.
  • وائل بن سعيد الزهراني. مكافحة الفساد في الأنظمة السعودية والاتفاقيات الدولية. المجلة العربية للنشر العلمي، العدد (25)، 2020. متاح على :

https://search.mandumah.com/Record/1439564

  • رسائل الماجستير وأطروحات الدكتوراة
  • إيثار عبود كاظم الفتلي. الفساد الإداري والمالي وآثاره الاقتصادية والاجتماعية في بلدان مختارة. رسالة ماجستير، كلية الإدارة والاقتصاد، جامعة كربلاء، جمهورية العراق، 2009. متاح على:

 https://zt.ms/1Ax

  • سيف خميس محمد الشامسي. النظام القانوني للمناقصات في دولة الإمارات العربية المتحدة. أطروحة مقدمة لاستكمال درجة الماجستير، جامعة الإمارات المتحدة، 2018. متاح على:

https://scholarworks.uaeu.ac.ae/cgi/viewcontent.cgi?article=1013&context=public_law_theses

  • عبد الغني السعودي عبد الغني إبراهيم وزة. حقيقة المناقصة وأنواعها وطرق إجرائها. رسالة مقدمة لنيل درجة الدكتوراه في الحقوق، جامعة المنصورة، 2017. متاح على:

https://lawfac.mans.edu.eg/images/files/Magazine/2020/67/6.pdf

  • محمود محمد عطية معابرة. الفساد الإداري وعلاجه في الفقه الإسلامي: دراسة مقارنة بالقانون الإداري الأردني. رسالة دكتوراة غير منشورة، كلية الدراسات العليا، الجامعة الأردنية، كانون الأول 2010. متاح على:

https://thesis.mandumah.com/Record/144202

  • نسرين عوض الله محمد الإمام. ماهية المسؤولية الجنائية وعناصرها. رسالة ماجستير، كلية الحقوق، جامعة المنصورة، 2022.
  • هادي مصطفى، وبوزيدي سليمان. مكافحة الفساد المالي والإداري في مجال الصفقات العمومية. مذكرة ماجستير، جامعة زيان عاشور بالجلفة، كلية الحقوق والعلوم السياسية، الجزائر، 2016/2017. متاح على:

http://dspace.univ-jelfa.dz:8080/xmlui/handle/123456789/1051

  • يحيى بن أحمد بن محمد عبيد، وخالد بن خليل الظاهر. "القيود الواردة على جهة الإدارة في العقود الإدارية (دراسة مقارنة)." رسالة ماجستير، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، الرياض، 1427 هـ. متاح على:

https://thesis.mandumah.com/Record/103083

  • مواقع الانترنت:
  • اتفاقية الأمم المتحدة لمكافحة الفساد لعام 2003. مكتب الأمم المتحدة المعني بالمخدرات والجريمة. 2003. متاح على :

https://www.unodc.org/romena/ar/uncac.html

  • شبكة المنافسة العربية. ورقة بحثية حول التعريف بالتواطؤ وصوره وسبل الحد منه في العمليات التعاقدية التي تبرمها الجهات العامة. نشر بتاريخ 2/3/2024م. متاح على:

https://2u.pw/BtHHOg68

  • الكرعاوي، جيهان حيدر خليل. "سوء النية وأثره على تنفيذ العقد." 2023. متاح على:

https://2u.pw/9yOW5dAy.

  • محمد الشافعي أبو راس العقود الإدارية. نسخة إلكترونية متاحة على:

https://library-iq.blogspot.com/2020/05/blog-post_5.html

  • ويكيبيديا: الموسوعة الحرة. المقالة ذات الصلة. بدون تاريخ نشر. متاح على:

https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D8%AC%D9%86%D8%A9_%D9%85%D9%83%D8%A7%D9%81%D8%AD%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B3%D8%A7%D8%AF_(%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%D9%8A%D8%A9)

  • مجموعات ومدونات الأحكام

مجموعة الاحكام والمبادئ الجزائية لعام (1428) المجلد الأول، فهرسة مكتبة الملك فهد الوطنية، ديوان المظالم، الرياض، 1433.

  • الأنظمة واللوائح والقوانين:
  • الأنظمة السعودية:

المرسوم الملكي رقم (م/١١٠) وتاريخ: (9/11/1443هــ ) بتعديل بعض مواد نظام الرشوة لعام (1412)، جريدة أم القرى : العدد 4929، الصادر بتاريخ 25 ذو القعدة 1443هــ الموافق 24 يونيو 2022م

النظام الأساسي للحكم الصادر بالأمر الملكي ذو الرقم (أ/90) وتاريخ (27/8/1412هــ)، جريدة أم القرى : العدد 3397، الصادر بتاريخ 2 رمضان 1412هــ الموافق 5 مارس 1992م.

نظام البلديات والقرى الصادر بالمرسوم الملكي ذو الرقم (5) وتاريخ (21/02/1397هــ)، جريدة أم القرى : العدد 2709، الصادر بتاريخ 11 ربيع الأول 1397هــ الموافق 1 مارس 1977م

نظام المرافعات الشرعية الصادر بالمرسوم الملكي ذو الرقم (م/1) وتاريخ (22/1/ 1435هـــ)، جريدة أم القرى: العدد 4527، الصادر بتاريخ 3 صفر 1435هــ الموافق 6 ديسمبر 2013م.

نظام المعاملات المدنية السعودي، الصادر بالمرسوم الملكي رقم (م/191) وتاريخ (29/11/1444هــ)، جريدة أم القرى: العدد 4987، الصادر بتاريخ 5 ذو الحجة 1444هــ الموافق 23 يونيو 2023م.

نظام المنافسات والمشتريات الحكومية الصادر بالمرسوم الملكي رقم (م/128) وتاريخ (13/11/1440هــ)، جريدة أم القرى: العدد 4781، الصادر بتاريخ 23 ذو القعدة 1440هــ الموافق 26 يوليو 2019م.

نظام المنافسة الصادر بالمرسوم الملكي ذو الرقم (م/75) بتاريخ: (29/6/1440هــ)، جريدة أم القرى: العدد 4764، الصادر بتاريخ 15 رجب 1440هــ الموافق 22 مارس 2019م.

نظام تأديب الموظفين السعودي، الصادر بمرسوم ملكي رقم (م/7) بتاريخ 1/2/1391هـ. (ملغى)، جريدة أم القرى: العدد 2389، الصادر بتاريخ 10 صفر 1391هــ الموافق 6 أبريل 1971م.

نظام ديوان المظالم الصادر بالمرسوم الملكي ذو الرقم (م/78) وتاريخ (19/9/1428هــ)، جريدة أم القرى: العدد 4161، الصادر بتاريخ 30 رمضان 1428هــ الموافق 12 أكتوبر 2007م.

نظام عقوبات جرائم الوظيفة العامة الصادر بالمرسوم الملكي ذو الرقم (43 لعام 1377هـ)، جريدة أم القرى: العدد 1909، الصادر بتاريخ 1 صفر 1377هــ الموافق 27 أغسطس 1957م.

نظام محاكمة الوزراء الصادر بالمرسوم الملكي ذو الرقم (88) وتاريخ (22/9/1380هــ) المبني على قرار مجلس الوزراء رقم (508) وتاريخ (21/9/1380هــ)، جريدة أم القرى: العدد 2115، الصادر بتاريخ 2 ربيع الأول 1380هــ الموافق 24 أغسطس 1960م.

نظام مكافحة الرشوة السعودي الصادر بالمرسوم الملكي رقم (م/٣٦) بتاريخ (٢٩/ ١٢/ ١٤١٢هـ)، جريدة أم القرى: العدد 3397، الصادر بتاريخ 2 رمضان 1412هــ الموافق 5 مارس 1992م.

نظام مكافحة الغش التجاري الصادر بالمرسوم الملكي ذو الرقم (م/19) وتاريخ (23/4/1429هـ)، جريدة أم القرى: العدد 4161، الصادر بتاريخ 30 رمضان 1428هــ الموافق 12 أكتوبر 2007م.

نظام هيئة الرقابة ومكافحة الفساد الصادر بالمرسوم الملكي رقم (م/25) وتاريخ (23/1/1446هــ)، جريدة أم القرى: العدد 5042، الصادر بتاريخ 5 صفر 1446هــ الموافق 9 أغسطس 2024م.

نظام وظائف مباشرة الأموال العامة الصادر بموجب المرسوم الملكي رقم (18) وتاريخ (23/2/1436هــ)، جريدة أم القرى: العدد 4548، الصادر بتاريخ 3 ربيع الأول 1436هــ الموافق 25 ديسمبر 2014م.

القوانين المصرية:

قانون العقوبات المصري، القانون رقم 58 لسنة 1937م، والمعدل بالقانون رقم (95) لسنة (2003م). جريدة الوقائع المصرية العدد (71) بتاريخ 5 أغسطس 1937م.

قانون تنظيم المزايدات والمناقصات المصري رقم 89 لسنة 1998المعدل بالقانون رقم (14) لسنة (2009م). جريدة الوقائع المصرية (العدد 19 مكرر) بتاريخ 8 مايو 1998.

القانون رقم (182) لسنة (2018) بشأن تنظيم التعاقدات التي تبرمها الجهات العامة/ الجريدة الرسمية، العدد (39 مكرر) 3 أكتوبر 2018م.

القانون رقم (3) لسنة (2005) بإصدار قانون حماية المنافسة ومنع الممارسات الاحتكارية، الجريدة الرسمية، العدد (6 مكرر) 15 فبراير 2005م.

اللائحة التنفيذية لقانون تنظيم المناقصات والمزايدات الصادرة بقرار وزير المالية رقم (1367) لسنة 1998، نشرت بجريدة الوقائع المصرية العدد (201) بتاريخ 6/9/1998م.

  • القوانين الجزائرية:

قانون العقوبات الجزائري الأمر (75-47) المؤرخ في 17 يونيه 1975 المعدل للأمر (66-156) المتضمن قانون العقوبات الجزائري الجريدة الرسمية للجمهورية الجزائرية العدد (53) لسنة 1975م.

قانون مكافحة الفساد الجزائري رقم (06 -01) المؤرخ في 20/2/2006م، الجريدة الرسمية للجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية، العدد (14) التاريخ: 8 مارس 2006م.

المرسوم الرئاسي رقم 15-247 المؤرخ في 16 سبتمبر 2015، المتعلق بتنظيم الصفقات العمومية وتفويضات المرفق العام، الجريدة الرسمية للجمهورية الجزائرية، العدد (50) تاريخ 20 سبتمبر 2015م.

قانون رقم (9-3) المؤرخ في 25 فبراير سنة 2009 المتعلق بحماية المستهلك وقمع الغش، الجريدة الرسمية العدد رقم (15) مؤرخ في (8/3/2009م).

مرسوم رئاسي رقم (10-236) مؤرخ في 28 شوال عام 1431 الموافق 7 أكتوبر 2010 يتضمن تنظيم الصفقات العمومية، الجريدة الرسمية للجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية، العدد (58) التاريخ: 9 أكتوبر 2010م.

 

References:

 

(1) maeajim allugha walqawamis:

  • abin manzurin. lisan alearbi. bayrut: dar sadir, altabeat althaaniati, 1955.

(2) kutub alfiqh al'iislamii:

  • mansur bin yunis bin 'iidris albuhuti. kashaf alqinae ealaa matn al'iiqnaei. bayrut: ealm alkutub, altabeat althaaniatu, 1997.
  • wlid bin rashid alsaeidan. talqih al'afham alealiat bisharh alqawaeid alfiqhiati. alqahirata: dar alluwluat lilnashr waltawziei, altabeat al'uwlaa, 1443 hi / 2021 mi.

(3) almarajie alqanunia aleama:

  • 'iibrahim sayid 'ahmad . alhimayat aljinayiyat lileuqud al'iidariat walmadaniat tbqan li'ahkam alfiqh walqada'i. al'iiskandiriati: dar aljamieat aljadidati, altabeat al'uwlaa, 2000.
  • 'abu muslim alhataab . alwajiz fi aljarayim almaliati: dirasat tahliliat wanaqdiat fi zili alqanun almaghribii walmuqarini. alribati: almatbaeat al'amniat, altabeat al'uwlaa, 2013.
  • 'ahmad shams aldiyn . aleuqud al'iidariat fi alqanuni. alqahirata: dar alnahdati, altabeat althaaniatu, 2017.
  • 'ahmad subhi aleataar . aldawabit alqanuniat lilmaswuwliati. alqahirat: dar alnahdat alearabiati, altabeat al'uwlaa.
  • 'ahmad eali 'iibrahim hamw . alqanun aljinayiyu alsuwdani. alkhartumu: almaktabat aljamieiati, altabeat althaaniatu, 2010.
  • amal eabd alrahim euthman (al'ustadhatu). sharh qanun aleuqubati, alqism alkhasa. alqahirata: dar alnahdat alearabiati, altabeat althaalithati, 2001.
  • burhan zariq . nazariat albatlan fi aleaqd al'iidari. dimashqa: almaktabat alqanuniati, altabeat al'uwlaa, 2002.
  • twfyq hasan faraj . madkhal aleulum alqanuniati: alnazariat aleamat lilhaqi. al'iiskandiriati: muasasat althaqafat aljamieiati, altabeat al'uwlaa, 1978.
  • hasan sadiq almirsafawi . qanun aleuqubat alqism alkhasi. al'iiskandariatu: munsha'at dar almaearifi, altabeat al'uwlaa, 1978.
  • hasan muhamad eali . mabda qabiliat qawaeid almarafiq aleamat liltaghyir waltatwiri: dirasat muqaranati. almarkaz alqawmii lil'iisdarat alqanuniati, 2014.
  • hamdi hasan alhalfawi . rukn alkhata fi maswuwliat al'iidarat alnaashiat ean aleaqd al'iidari. alqahirata: dar alkutub, altabeat al'uwlaa, 2002.
  • ramadan 'abu alsueud . sharh muqadimat alqanun almadanii: alnazariat aleamat lilhaqi. al'iiskandiriati: dar almatbueat aljamieiati, 1999.
  • salim bin salih almutawae . aleuqud al'iidariat ealaa daw' nizam almunafasat walmushtariat alsaeudii. alrayad: maktabat almalik fahad, altabeat al'uwlaa, 1429 h.
  • saeid jabir 'abu zayd . alqanun al'iidariu fi almamlakat alearabiat alsaeudiati. jidat: dar hafiz lilnashri, altabeat althaaniati, 2005.
  • alsaeid mustafaa . al'ahkam aleamat fi qanun aleuqubati, alqism aleami. alqahirata: muasasat almaearif lilnashri, altabeat al'uwlaa, 1962.
  • eabd alrazaaq alfahl wakhrun . almadkhal lidirasat al'anzimati. jidat: matabie alsifa, altabeat al'uwlaa, 1414 hi / 1993.
  • eabd alghanii bisyuni . alqanun al'iidari. alqahirata: dar alnahdat alearabiati, altabeat alraabieatu, 2015.
  • eabd alqadir eawda . altashrie aljinayiyu al'iislamiu muqaran bialqanun alwadei, almujalad al'awali. bayrut: muasasat alrisalati, 1986.
  • eamar eawabidi . durus fi alqanun al'iidari. aljazayar: diwan almatbueat aljamieiati, 2000.
  • eamar eawabidi. alqanun al'iidari: alnizam al'iidari, aljuz' al'awala. aljazayar: diwan almatbueat aljamieiati, 2000.
  • majid raghib alhulw . alqanun al'iidari. al'iiskandiriatu: dar almatbueat aljamieiati, bidun tabeati, 1996.
  • mazin lilu radi . alqanun al'iidari. al'iiskandiriatu: dar almatbueat aljamieiati, altabeat al'uwlaa, 2005.
  • muhamad 'ahmad albidirati. almudkhal lidirasat alqanuni: dirasat khasatan fi al'anzimat walhuquq fi almamlakat alearabiat alsaeudiati. alriyad: maktabat almutanabiy, altabeat althaaniatu, 1440 hi / 2019 mi.
  • muhamad jibril 'iibrahim . alhimayat aljinayiyat lileuqud al'iidariati: dirasat muqaranati. dar alnahdat alearabiati, altabeat al'uwlaa, 2021 mi.
  • muhamad rida junih . alqanun al'iidaria. tunis: markaz alnashr aljamieii, altabeat althaaniatu, 2008.
  • muhamad saeid husayn 'amin . almabadi aleamat fi tanfidh aleuqud al'iidariati. alqahirati: dar althaqafat aljamieiati, altabeat al'uwlaa, 2004.
  • muhamad muhi aldiyn eawad . 'iithbat mujibat alhudud walqisas waltaeazir fi alsharieat walqanuni. jamieat nayif alearabiat lileulum al'amniati, alriyad: altabeat al'uwlaa, 1417 h.
  • mahmud kubaysh . durus fi aljarayim almudirat bialmaslahat aleamati. alqahirati: dar alnahdat alearabiati, altabeat althaaniatu, 2002 / 2003.
  • mahmud najib husni . sharh qanun aleuqubat alqism aleami. alqahirata: dar alnahdati, altabeat alsaadisati, 1989.
  • muris nakhla . alkamil fi sharh alqanun almadanii: dirasat muqaranati, aljuz' althaani. bayrut: manshurat alhalabii alhuquqiati, altabeat althaaniatu, 2007 ma.

(4) almajalaat aleilmia waldawryaat:

  • 'iibrahim muhamad alhadithi. "altaeaqud bayn aljihat alhukumiat watakyifih wathariha." majalat aleulum alqanuniat waliaiqtisadiati, ea61, mi2, 2019.
  • 'ahmad bin muhamad bin eabd aleaziz alhabibi. 'ahkam altadlis fi aleuqud al'iidariati: dirasat fiqhiata. majalat aleulum alshareiati, almujalad raqm (10), aleadad raqm (2), eam 2016.
  • 'usamat bin muhamad bin nusawar hamwi. "sariqat almal aleami: dirasat muqaranati." majalat jamieat dimashqa, ma19, ea1, 2003. mutah ealaa:

https://www.damascusuniversity.edu.sy/mag/law/old/economics/2003/19-1/osama.pdf

  • 'ashraf eabd alhalim eabd alfataah eumr. alaietibar alshakhsiu wa'atharuh fi tanfidh aleuqud al'iidariati: dirasat tahliliatan. majalat albuhuth alqanuniat walaiqtisadiati, ea52, 2020/1442 hu.
  • hamad muhamad eabd allahi. " al'ahkam al'iijrayiyat walmawdueiat liltijarat al'iilikturuniat fi al'anzimat alsaeudiati." majalat albuhuth alfiqhiat walqanuniati, aleadad 41, 2023.
  • khalid 'iibrahim muhamad husayn. "alshurut ghayr almalufa 'alaistithnayiyati' fi alnizam alsaeudii walmisrii wa'athar 'iighfaliha ealaa eumumiat aleaqd al'iidarii (dirasat tatbiqiat tahliliat muqaranatan)." majalat ruh alqawanini, ea102, kuliyat alhuquqi, jamieat tanta, 2023.
  • khalid mustafaa eali fahmi 'iidris. "almasyuwliat almadaniat ean 'aemal alfasadi." majalat ruh alqawanini, ea104, ji2, kuliyat alhuquqi, jamieat tanta, 2023.
  • khamis bin saed alghamidi. "jarimat astighlal alnufudh wfqan linasi almada (5) min nizam mukafahat alrashwat alsaeudii." majalat kuliyat alsharieat walqanun bitanta, aleadad 39, 2024.
  • ramadan muhamad batikhi. "almal aleami." majalat aleulum alqanuniat waliaqtisadiati, ma46, ea1. alqahirati: jamieat eayn shamsin, kuliyat alhuquqi, 2004.
  • zkaria almisriu. aleuqud al'iidariat bayn al'iilzam alqanunii walwaqie aleamalii: dirasat muqaranat mahaliyat waduliata. dar alfikr walqanun liltawzie walnashri, 2014.
  • saed eatif eabd almutalib hasnin. "'ahkam almaswuwliat aljinayiyat ean aljarayim almaelumatiati: dirasat muqaranati." majalat aldirasat alqanuniat walaiqtisadiati, mi9, ea3, sibtambar 2023.
  • saedi muhamad eali eatif. "alshurut alaistithnayiyat waghayr almalufat fi aleuqud al'iidariati: mahitiha, qimatuha alqanuniatu." almajalat alqanuniatu, almujalad (3), aleadad (9), yanayir 2019.
  • eabd al'iilah bin mazrue almazruei. "aleaqd alsuwarii wahikmuh wa'atharuhu: dirasat fiqhiat tatbiqiat ealaa 'ahkam alqada' alsaeudii." majalat aleulum alshareiati, jamieat alqasima, ea2, mi12, 2018.
  • eabd alrahman bin eali alrays. siaghat aleaqd al'iidarii watanfidhuh fi nizam almunafasat walmushtariat alhukumiat alsaeudii. majalat qada'i, aleadad (28), 1444 hi - 2022 mu.
  • eabd allah majid eabd almatalab aleakayla. al'abead alqanuniat lijarimat altawasut fi 'akhdh aleatiat 'aw alfayidat fi alnizam aljazayiyi alsaeudii. majalat aleulum alqanuniat walaiqtisadiati, jamieat eayn shams, kuliyat alhuquqi, almujalad (59), aleadad (2), yuliu 2017.
  • eali shafiq eali alsaalih. "mieyar tamyiz aleaqd al'iidaria: dirasat muqaranati." majalat al'iidarat aleamati, maehad al'iidarat aleamati, alrayad, aleadad 71, sa31 (1412 hi - 1991 mi).
  • eali eabd alqadir alqahwaji. "mabda shareia (qanuniatun) aljarayim waleuqubati." majalat kuliyat alqanun alealamiat bialkuayta, mi1, ea2, 2013.
  • fahad bin nayif bin muhamad altarisi. jarayim almunafasat walmushtariat alhukumiati: dirasat muqaranati. majalat misr almueasirati, almujalad raqm (104), aleadad raqm (509), eam 2013.
  • muhamad jibril 'iibrahim hasan. "duwr almusharie aljinayiyi fi muajahat al'iikhlal bialeuqud al'iidariati: dirasat tatbiqiat muqaranati." majalat alfiqh walqanuni, aleadad raqm (124), fibrayir 2023.
  • muhamad jibril 'iibrahim. "jarimat alghishi fi tanfidh aleuqud al'iidariati." majalat aleulum al'iinsaniat altabieiati, mij2, ea12, 2021. mutah ealaa:

https://www.hnjournal.net/2-12-12/

  • muhamad eabd almuhsin muhamad bin tarif. "taruq muajahat alfasad fi alwazifat aleamati." majalat aleulum alqanuniat walaiqtisadiati, ea2, ja2, s59, 2017.
  • midani eabd alrahman taj aldiyn. jarimat aistighlal alnufudh fi alnizam alsaeudii walqanun almuqarini. majalat al'iidarat aleamati, ma(45), ea(3), almamlakat alearabiat alsaeudiat, alrayad, 'aghustus 2005.
  • hana' eabd aleati hasan. alfasad al'iidarii waluathar aliaiqtisadiatu. almajalat aleilmiat lilaiqtisad waltijarati, ea1, jamieat eayn shams, kuliyat altijarati, alsafahat 161-147, 2014.
  • wayil bin saeid alzahrani. mukafahat alfasad fi al'anzimat alsaeudiat waliatifaqiaat alduwliati. almajalat alearabiat lilnashr alealmayi, aleadad (25), 2020. mutah ealaa :

https://search.mandumah.com/Record/1439564

(5) rasayil almajistir wa'utruhat aldukturaa

  • 'iithar eabuwd kazim alfatli. alfasad al'iidariu walmaliu watharuh alaiqtisadiat walaijtimaeiat fi buldan mukhtara. risalat majistir, kuliyat al'iidarat walaiqtisadi, jamieat karbala', jumhuriat aleiraqi, 2009. mutah ealaa:

https://zt.ms/1Ax

  • sayf khamis muhamad alshaamisi. alnizam alqanuniu lilmunaqasat fi dawlat al'iimarat alearabiat almutahidati. 'utruhat muqadimat liaistikmal darajat almajistir, jamieat al'iimarat almutahidati, 2018. mutah ala:

https://scholarworks.uaeu.ac.ae/cgi/viewcontent.cgi?article=1013&context=public_law_theses

  • eabd alghani alsueudiu eabd alghani 'iibrahim wazata. haqiqat almunaqasat wa'anwaeiha waturuq 'iijrayiha. risalatan muqadimatan linayl darajat aldukturah fi alhuquqi, jamieat almansurat, 2017. mutah ealaa:

https://lawfac.mans.edu.eg/images/files/Magazine/2020/67/6.pdf

  • mahmud muhamad eatiat mueabara. alfasad al'iidarii waeilajuh fi alfiqh al'iislamii: dirasat muqaranat bialqanun al'iidarii al'urduniy. risalat dukturat ghayr manshurt, kuliyat aldirasat aleulya, aljamieat al'urduniyata, kanun al'awal 2010. mutah ealaa:

https://thesis.mandumah.com/Record/144202

  • nisrin eawad allah muhamad al'iimam. mahiat almaswuwliat aljinayiyat waeanasiruha. risalat majistir, kuliyat alhuquqi, jamieat almansurati, 2022.
  • hadi mustafaa, wabuzidi sulayman. mukafahat alfasad almalii wal'iidarii fi majal alsafaqat aleumumiati. mudhakirat majistir, jamieat zayaan eashur bialjulfati, kuliyat alhuquq waleulum alsiyasiati, aljazayar, 2016/2017. mutah ealaa:

http://dspace.univ-jelfa.dz:8080/xmlui/handle/123456789/1051

  • yhyaa bin 'ahmad bin muhamad eubayd, wakhalid bin khalil alzaahir. "alquyud alwaridat ealaa jihat al'iidarat fi aleuqud al'iidaria (dirasat muqaranati)." risalat majistir, jamieat al'iimam muhamad bin sueud al'iislamiati, alrayad, 1427 ha. mutah ealaa:

https://thesis.mandumah.com/Record/103083

(6) mawaqie alintirnit:

  • aitifaqiat al'umam almutahidat limukafahat alfasad lieam 2003. maktab al'umam almutahidat almaenii bialmukhadirat waljarimati. 2003. mutah ealaa :

https://www.unodc.org/romena/ar/uncac.html

  • shabakat almunafasat alearabiati. waraqat bahthiat hawl altaerif bialtawatu wasawarih wasubul alhadi minh fi aleamaliaat altaeaqudiat alati tubrimuha aljihat aleamatu. nushir bitarikh 2/3/2024m. mutah ealaa:

https://2u.pw/BtHHOg68

  • alkareawi, jihan haydar khalil. "su' alniyat wa'atharuh ealaa tanfidh aleaqdi." 2023. mutah ealaa:

https://2u.pw/9yOW5dAy.

  • muhamad alshaafieii 'abu ras aleuqud al'iidariatu. nuskhat 'iilikturuniat mutahat ealaa:

https://library-iq.blogspot.com/2020/05/blog-post_5.html

  • wikibidya: almawsueat alharata. almuqalat dhat alsilati. bidun tarikh nushra. mutah ealaa:

https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D8%AC%D9%86%D8%A9_%D9%85%D9%83%D8%A7%D9%81%D8%AD%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B3%D8%A7%D8%AF_(%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%D9%8A%D8%A9)

(7) majmueat wamudawanat al'ahkam

  • majmueat alaihkam walmabadi aljazayiyat lieam (1428) almujalad al'awwla, fahrasat maktabat almalik fahd alwataniati, diwan almazalimi, alrayad, 1433.

(8) al'anzima wallawayih walqawanin:

  • al'anzima alsueudia:
  • almarsum almalakii raqm (m/110) watarikhu: (9/11/1443hi ) bitaedil baed mawadi nizam alrashwat lieam (1412), jaridat 'umi alquraa : aleadad 4929, alsaadir bitarikh 25 dhu alqaedat 1443hi almuafiq 24 yuniu 2022m
  • alnizam al'asasii lilhukm alsaadir bial'amr almalakii dhu alraqm ('a/90) watarikh (27/8/1412h), jaridat 'umu alquraa : aleadad 3397, alsaadir bitarikh 2 ramadan 1412hi almuafiq 5 mars 1992m.
  • nizam albaladiaat walquraa alsaadir bialmarsum almalakii dhu alraqm (5) watarikh (21/02/1397h), jaridat 'umi alquraa : aleadad 2709, alsaadir bitarikh 11 rabie al'awal 1397hi almuafiq 1 mars 1977m
  • nizam almurafaeat alshareiat alsaadir bialmarsum almalakii dhu alraqm (ma/1) watarikh (22/1/ 1435h), jaridat 'um alquraa: aleadad 4527, alsaadir bitarikh 3 sifr 1435hi almuafiq 6 disambir 2013m.
  • nizam almueamalat almadaniat alsueudiu, alsaadir bialmarsum almalakii raqm (m/191) watarikh (29/11/1444h), jaridat 'um alquraa: aleadad 4987, alsaadir bitarikh 5 dhu alhijat 1444hi almuafiq 23 yuniu 2023m.
  • nizam almunafasat walmushtarayat alhukumiat alsaadir bialmarsum almalakii raqm (m/128) watarikh (13/11/1440h), jaridat 'um alquraa: aleadad 4781, alsaadir bitarikh 23 dhu alqaedat 1440hi almuafiq 26 yuliu 2019m.
  • nizam almunafasat alsaadir bialmarsum almalakii dhu alraqm (m/75) bitarikh: (29/6/1440h), jaridat 'um alquraa: aleadad 4764, alsaadir bitarikh 15 rajab 1440hi almuafiq 22 mars 2019m.
  • nizam tadib almuazafin alsueudii, alsaadir bimarsum malakayin raqm (m/7) bitarikh 1/2/1391hi. (mulghaa), jaridat 'um alquraa: aleadad 2389, alsaadir bitarikh 10 sifr 1391hi almuafiq 6 'abril 1971m.
  • nizam diwan almazalim alsaadir bialmarsum almalakii dhu alraqm (ma/78) watarikh (19/9/1428h), jaridat 'umi alquraa: aleadad 4161, alsaadir bitarikh 30 ramadan 1428hi almuafiq 12 'uktubar 2007m.
  • nizam euqubat jarayim alwazifat aleamat alsaadir bialmarsum almalakii dhu alraqm (43 lieam 1377h), jaridat 'um alquraa: aleadad 1909, alsaadir bitarikh 1 sifr 1377hi almuafiq 27 'aghustus 1957m.
  • nizam muhakamat alwuzara' alsaadir bialmarsum almalakii dhu alraqm (88) watarikh (22/9/1380h) almabnii ealaa qarar majlis alwuzara' raqm (508) watarikh (21/9/1380h), jaridat 'um alquraa: aleadad 2115, alsaadir bitarikh 2 rabie al'awal 1380hi almuafiq 24 'aghustus 1960m.
  • nizam mukafahat alrashwat alsueudii alsaadir bialmarsum almalakii raqm (m/36) bitarikh (29/ 12/ 1412ha), jaridat 'umi alquraa: aleadad 3397, alsaadir bitarikh 2 ramadan 1412hi almuafiq 5 mars 1992m.
  • nizam mukafahat alghishi altijarii alsaadir bialmarsum almalakii dhu alraqm (m/19) watarikh (23/4/1429ha), jaridat 'umi alquraa: aleadad 4161, alsaadir bitarikh 30 ramadan 1428hi almuafiq 12 'uktubar 2007m.
  • nizam hayyat alraqabat wamukafahat alfasad alsaadir bialmarsum almalakii raqm (m/25) watarikh (23/1/1446h), jaridat 'um alquraa: aleadad 5042, alsaadir bitarikh 5 sifr 1446hi almuafiq 9 'aghustus 2024m.
  • nizam wazayif mubasharat al'amwal aleamat alsaadir bimujib almarsum almalakii raqm (18) watarikh (23/2/1436h), jaridat 'um alquraa: aleadad 4548, alsaadir bitarikh 3 rabie al'awal 1436hi almuafiq 25 disambir 2014m.
  • alqawanin almisria:
  • qanun aleuqubat almisrii, alqanun raqm 58 lisanat 1937m, walmueadal bialqanun raqm (95) lisana (2003ma). jaridat alwaqayie almisriat aleadad (71) bitarikh 5 'aghustus 1937m.
  • qanun tanzim almuzayadat walmunaqasat almisrii raqm 89 lisanat 1998almueadal bialqanun raqm (14) lisana (2009ma). jaridat alwaqayie almisria (aleadad 19 mukarar) bitarikh 8 mayu 1998.
  • alqanun raqm (182) lisana (2018) bishan tanzim altaeaqudat alati tubrimuha aljihat aleamatu/ aljaridat alrasmiat, aleadad (39 mukarar) 3 'uktubar 2018m.
  • alqanun raqm (3) lisana (2005) bi'iisdar qanun himayat almunafasat wamane almumarasat alaihtikariati, aljaridat alrasmiat, aleadad (6 mukarar) 15 fibrayir 2005m.
  • allaayihat altanfidhiat liqanun tanzim almunaqasat walmuzayadat alsaadirat biqarar wazir almaliat raqm (1367) lisanat 1998, nushirat bijaridat alwaqayie almisriat aleadad (201) bitarikh 6/9/1998m.
  • alqawanin aljazayiria:
  • qanun aleuqubat aljazayirii al'amr (75-47) almuarikh fi 17 yunih 1975 almueadal lil'amr (66-156) almutadamin qanun aleuqubat aljazayirii aljaridat alrasmiat liljumhuriat aljazayiriat aleadad (53) lisanat 1975m.
  • qanun mukafahat alfasad aljazayirii raqm (06 -01) almuarikh fi 20/2/2006ma, aljaridat alrasmiat liljumhuriat aljazayiriat aldiymuqratiat alshaebiati, aleadad (14) altaarikh: 8 maris 2006m.
  • almarsum alriyasii raqm 15-247 almuarikh fi 16 sibtambar 2015, almutaealiq bitanzim alsafaqat aleumumiat watafwidat almirfaq aleami, aljaridat alrasmiat liljumhuriat aljazayiriati, aleadad (50) tarikh 20 sibtambar 2015m.
  • qanun raqm (9-3) almuarikh fi 25 fibrayir sanat 2009 almutaealiq bihimayat almustahlik waqame alghash, aljaridat alrasmiat aleadad raqm (15) muarikh fi (8/3/2009m).
  • marsum riaasiun raqm (10-236) muarikh fi 28 shawal eam 1431 almuafiq 7 'uktubar 2010 yatadaman tanzim alsafaqat aleumumiati, aljaridat alrasmiat liljumhuriat aljazayiriat aldiymuqratiat alshaebiati, aleadad (58) altaarikh: 9 'uktubar 2010m.