المواجهة الجنائية للجرائم المرتكبة في الفضاء الخارجي "دراسة مقارنة" Criminal Confrontation Of Crimes Committed In Outer Space "A Comparative Study

نوع المستند : المقالة الأصلية

المؤلف

أستاذ القانون الجنائي المساعد كليات عنيزة الاهلية - المملكة العربية السعودية

المستخلص

يعد هذا البحث من الأبحاث التي تهتم بالفضاء الخارجي خاصة مع حداثة القانون   حيث نشأ القانون كغيره من القوانين حين وصل الانسان للفضاء واصبح ملحا ًصدور قانون ينظم   الفضاء الخارجي ، حيث صدرت  قرارات الأمم المتحدة بتنظيم أعمال الفضاء الخارجي من اعداد اتفاقية المبادي التي تحكم الدول في استكشاف الفضاء  وتنظيم كافة الإشكاليات القانونية التي تحكم ذلك وخاصة الجرائم المرتكبة في الفضاء الخارجي .
 وكان من أبرزنتائج البحث: زيادة انتشار جرائم الفضاء الخارجي .وأن أغلب الدول لا تدخل في اختصاص سيادة الدولة . وأن هناك حلولا تشريعية وعمليه يمكن من خلالها مواجهة جرائم الفضاء الخارجي .
وأهم التوصيات : ضرورة التصديق على الاتفاقيات الدولية المتعددة الأطراف التي تنشىْ اليات قضائية الجنائية لمحاكمة الطرف الثالث في الجرائم المرتكبة في الفضاء الخارجي . وتعزيز التطور الدائم ومواكبة التشريعات لكشف عن الجرائم قبل وقعها من خلال اليات استخدام الذكاء الاصطناعي في الكشف عن الجرائم الفضائية .
وإعادة النظر في المنظومة الجنائية المتعلقة بالجرائم والعقوبات اعمالا لمبدأ الشرعية الجنائية .وانشاء دوائر ومحاكم متخصصة تكون مهمتها المحاكمات الجنائية على كل ما يهدد الفضاء الخارجي من استعمال الغازات السامة او يعد خروج على قانون الفضاء الخارجي وكذلك الاتفاقيات الدولية المنظمة لهذا الشأن .
This research is considered one of the researches that is concerned with outer space, especially with the modernity of outer space law, as outer space law arose like other laws when man arrived in space and it became urgent to issue a law concerned with outer space, as the United Nations resolutions regulating the activities of outer space were prepared by the Convention on the Principles Governing Countries in outer space exploration.
It was out of the results of the research: the increase in the spread of outer space crimes. Most countries not intervened in the jurisdiction of the State's sovereignty. And that there are legislative solutions and practice through which the ounces of external spaces could be faced. The most important recommendations: the need to ratify the multilateral international conventions that fainen criminal judicial proceedings to try the third party in crimes committed in outer space. Promoting permanent development and keeping legislation to detect crimes before signed by using artificial intelligence in detecting space offices. Recognizing the criminal and criminal system of the criminal legal principle of the Chamber of Criminal Characterism and the specialized courts and their specialized trials are of all criminal omiots to thus that use orxicity of the ounces of hazardous oil and the international conventions of the international community.

الكلمات الرئيسية


  • أولاً: -مراجع باللغة العربية

    أ-الكتب الرئيسية :

     1 - د . إبراهيم السيد حسانين زايد :مجلة البحوث القانونية والاقتصادية جامعة المنصورة 2022م

     2 -د . أحمد حسن عثمان ، انعكاسات الذكاء الاصطناعي ، مجلة القانون والتكنولوجيا ، جامعة الزقازيق ، العدد 76 يوينو 2021 م

     3 - د. أحمد فتحي سرور : الوسيط في شرح قانون العقوبات "القسم العام " دار النهضة العربية ، القاهرة 2001 م.

     4 - د . ، الوسيط في قانون العقوبات ، القسم العام الطبعة الخامسة دار النهضة العربية 2010 م .

     5 - د .:-الوسيط في قانون العقوبات ،القسم العام -دار النهضة العربية ، القاهرة 1989م

     6- د.- القانون الدولي الإنساني-الدليل للتطبيق على الصعيد الوطني، منشورات لبعثة اللجنة الدولية للصليب الأحمر، الطبعة الثالثة، القاهرة، 2006م

     7- -د . السعيد مصطفى السعيد ، شرح قانون العقوبات القسم العام ، دار النهضة العربية 1960م .

     8 - د . جميل عبد الباقي الصغير ، الانترنت والقانون الجنائي ، دار النهضة العربية – القاهرة 2002م

    9-د .حمادة طه عبد ربه ، البعد القانوني للاستشعار من بعد من الفضاء الخارجي 2021م

    10-د. خالد أغدور ، الاطار العام للقانون الدولي للفضاء الخارجي ، مجلة الحقوق والعلوم الإنسانية ، المجلد 14 العدد 3 2021

    11- رسالة دكتوراة ، التجسس الدولي في النظام القانوني للهواء والفضاء الخارجي 2020 م -11

    • - رمسيس بنهام ، النظرية العامة للقانون الجنائي ، منشأة المعارف ، الإسكندرية 1995م

    13-د. سعيد سالم جويلى : مواجهة الاضرار بالبيئة بين الوقاية والعلاج ، دار النهضة العربية ، القاهرة 1999 م

     14-د. سمير فاضل : المسئولية الدولية عن الاضرار الناتجة عن استخدام الطاقة النووية وقت السلم ، عالم الكتب ، القاهرة ، 1976م

    15-د. طه عبد الرحمن زهير ، دور الشرطة في مواجهة جريمة خطف الطائرات والسفن ، ومنع استخدامها في أعمال إرهابية ، أكاديمية الشرطة 2016 م

    16- د. عبد الرؤوف مهدي ، شرح القواعد العامة في القانون العقوبات 2009 م.

    17-د. عبد الحكيم العلوي :الجريمة البيئية في عصر التغير المناخي 11-5 -2023 م

    18-د . عبد العظيم مرسى وزير : الشروط المفترضة في الجريمة ، دار النهضة العربية ، مصر 1983 م

     19 - د . عبد الفتاح مصطفي الصيفي ، الاحكام العامة للنظام الجنائي في الشريعة والقانون دار المطبوعات الجامعية 2019م

     20-د. عبد الله أحمد مطر المسؤولية الجنائية الناتجة عن أخطاء الذكاء الاصطناعي ، المجلة القانونية 2022 م

     21 -د . عصام الدين محمد إبراهيم ، المسؤولية الدولية عن استخدام أنشطة الاستشعار عن بعد ، مجلة البحوث الفقهيه والقضائية .

    22- د. عبد الهادي جواد ، الحماية الجنائية للهواء من التلوث دراسة مقارنة أطروحة دكتوراة جامعة أبوبكر 2013 / 2014 م

     23- دكتور هشام عمر أحمد النظام القانوني لاستخدام مصادر الطاقة النووية في الفضاء الخارجي ,رسالة دكتوراه , كلية الحقوق جامعة عين شمس 2010 م

     24-د. مأمون محمد سلامه : قانون العقوبات ، - القسم العام دار الفكر العربي ،القاهرة 1990 م

    25- د . مأمون محمد سلامة شرح قانون العقوبات القسم الخاص ، دار النهضة العربية2000 م.

    26-د .محسن محمد مانع ، المسؤولية الجنائية عن أفعال كيانات الذكاء الاصطناعي غير المشروعة ، دراسة علوم الشريعة والفانون المجل 48 عدد 4

    27-د . محمد مصطفى ، شرح قانون العقوبات ، من حيث المكان ، دار النهضة العربية 1969م

     28-د.محمود محمود مصطفى، شرح قانون العقوبات-القسم العام، مطبعة جامعة القاهرة، الطبعة التاسعة، 1974م.

     29- د. محمد شلال العاني : المسئولية الجنائية للشخص الاعتباري دراسة مقارنة ، مجلة القانون المغربي ، العدد 35 دار السلام للطباعة والنشر 2017 م

     -30-د. محمود نجيب حسني ، النظرية العامة للقصد الجنائي ، دار النهضة العربية ، القاهرة 1998م.

    31- د. هلالي عبد اللاه أحمد : اتفاقية وأدبست لمكافحة جرائم المعلوماتية " معلقا عليها ، دار النهضة العربية القاهرة ، 2011 م

    32-د. هشام عمر أحمد النظام القانوني لاستخدام مصادر الطاقة النووية في الفضاء الخارجي ,رسالة دكتوراه , كلية الحقوق جامعة عين شمس 2010 م

    33-د. وفاء محمد أ[بو المعاطي ، المسؤولية الجنائية عن جرائم الذكاء الاصطناعي ،مجلة روح القوانين -العدد السادس والتسعون اصدار أكتوبر 2021 م كلية الحقوق جامعة طنطا .

    ب- الرسائل العلمية والدوريات والمجلات .

    1- أ. أحمد رشدي قانون أمريكي يسمح بتملك الفضاء جريدة مبتدأ 8-12-2015 م

     2-د. أحمد لطفى السيد مرعي ، المسؤولية الجنائية الضيقة في النظام الانجلو أمريكي والقانون المقارن مجلة البحوث القانونية والاقتصادية العدد 75 ،مارس 2021 .

    3- حياة حسن الجرائم البيئية هل تصبح " ضد الإنسانية " في نظام المحكمة الجنائية الدولية 31-10-2023

    4- سعود عبد القادر : دور الذكاء الاصطناعي في تفعيل إجراءات التحقيق الجنائي في الجرائم الالكترونية دراسة مقارنة 2020 م الأربعاء 29 نوفمبر 2023م

    5- م صابر عثمان :مقال العدد رقم 99 من دورية " الملف المصري الإلكترونية ، نوفمبر 2022 م ت

    6-أ . عارف بن خميس الفزاري مقالة منشورة عام 2022 م رس 2022 م مقال كيف يحدث تغير المناخ وما اثاره على الأرض .

    7-تقرير أممي : ارتفاع عدد القضايا المعروضة على المحاكم بشأن تغير المناخ الجوي 10 /10 / 2023 م

    8-د. نسرين محسن نعمة الحسيني ،الحماية الجزائية للبيئة الجوية مجلة جامعة بابل للعلوم الإنسانية المجلد 27 العدد 1 2019 م

    9-مجلة كيلو ملحق خاص العود للجريمة الجزء الأول ص 199-200 2019 م

    10-مجلة نيويورك تايمز الناسا تحقق في ارتكاب رائدة فضاء أمريكية أول جنحة خارج كوكب الأرض 25/8 / 2019 م

    11-تعديلات على القانون الجنائي الكندي الجرائم المرتكبة على القمر والفضاء

    www.alaraby.co.uk

    12-الفضاء الالكتروني بات بشكل مستمر يهدد امن الافراد مؤتمر الأمم المتحدة ، امن الفضاء الخارجي صحيفة الشرق الأوسط 2015

    13- الذكاء الاصطناعي وصناعة الفضاء مقال منشور جريدة الوطن السبت 30 / 10 / 2021 م

    14-الكائنات الفضائية قد تتصل بتقنيات الذكاء الاصطناعي قبل البشر ، 11 يوليو 2023 مقال منشور.

     15- كيف يحدث الذكاء الاصطناعي ثورة في استكشاف الفضاء وتكنولوجيا الأقمار الصناعية ، 19 مايو 2023

    16- مقال بعنوان الفضاء الذكي التكنولوجيا تأخذنا الى مناطق جديدة بفضل الذكاء الاصطناعي 24 / 6 / 2019 م

     https//www.argaam.com

    17- شوكت قنبر :ما الدور الذي يؤديه الذكاء الاصطناعي في صناعة الفضاء ، جامعة محمد بن زايد للذكاء الاصطناعي في 29 أغسطس 2022 م

    • 19 مايو 2023 https//ts2.space
    • ثانياً: - مراجع باللغة الأجنبية:

     

    • Treaty on principles Governing the Activates state sin the Exaltation and use Statesman the Exploration of outer space in clueing the Moon and other celestial Bodies
    • Mary-Ann Russon ,Drones used to disrupt FBI Hostage situation ,article published on 4May 2018 ,available at bbc.com/ news/technology-44003860,accessed17/2/2022

    people pipefitter droit de lepace France 1993 p ( ,

    Treaty on principles Governing the Activates state sin the Exaltation and use Statesian the Exploration of outer space in clueing the Moon and other celestial Bodies

    • GLASER(S) Lame nuclearize a la Lumpier droit international
    • Time SpaceX Rocket could have peen insured ,wasn’t Time September 2016
    • , op, cit, P. 28
    • M .Stoyanova ,y .Nicolaides ,s .Panagiotaki's ,E .Pallis and E.K, Markis , A Survey on the Internet of Things (IOT) Forensics: Challenges ,Approaches ,and Open issues ,in LEEE Communications ,Surveys , Tutorials , vol,22 ,no2,pp.1191-1221,Secondquter 2020 ,doil; 10.1109/ COMST . 2019 .2962586

    Al- Masr ,EYhab Bai, yan . li ,guan.(2018).A fog – Based Digital forensics Investigation framework for IOT S YSTEMS. 196-201 10 .1109/Smart Cloud 2018 .00040

    [1] Types of Cyber Crime: HOW Cyber security professionals prevent Attacks 6-5-2020 ,Retrieved 13-2202

    WWW.Pandasecurtiy .com,retrieved13-12-2021-

    https//www.jigsawacademy.com- Laurence ,ravillon

    https//www.linkedin.com

    https//www.britannica.com/dictionca./dictionary/artificial-intellig

    https//www.britannica.com/dictionca./dictionary/artificial-intellig

    References:

     

    'a-alkutub alrayiysia:

    • 1 - d . 'iibrahim alsayid hasanin zayid :majalat albuhuth alqanuniat walaiqtisadiat jamieat almansurat 2022m
    • 2 -d . 'ahmad hasan euthman , aineikasat aldhaka' alaistinaeii , majalat alqanun waltiknulujia , jamieat alzaqaziq , aleadad 76 yuinu 2021 m
    • 3 - da. 'ahmad fathi surur : alwasit fi sharh qanun aleuqubat "alqism aleamu " dar alnahdat alearabiat , alqahirat 2001 m.
    • - d . , alwasit fi qanun aleuqubat , alqism aleamu altabeat alkhamisat dar alnahdat alearabiat 2010 m .
    • - d .:-alwsit fi qanun aleuqubat ,alqism aleamu -dar alnahdat alearabiat , alqahirat 1989m
    • d.- alqanun alduwaliu al'iinsaniu-aldalil liltatbiq ealaa alsaeid alwatanii, manshurat libaethat allajnat alduwaliat lilsalib al'ahmaru, altabeat althaalithati, alqahiratu, 2006m
    • 7- -dun . alsaeid mustafaa alsaeid , sharh qanun aleuqubat alqism aleamu , dar alnahdat alearabiat 1960m .
    • 8 - d . jamil eabd albaqi alsaghir , aliantirnit walqanun aljinayiyu , dar alnahdat alearabiat - alqahirat 2002m
    • 9-d .hamadat tah eabd rabih , albued alqanuniu lilaistishear min bued min alfada' alkharijii 2021m
    • 10-du. khalid 'aghdur , alatar aleamu lilqanun alduwlii lilfada' alkharijii , majalat alhuquq waleulum al'iinsaniat , almujalad 14 aleadad 3 2021
    • 11- risalat dukturaat , altajasus alduwlii fi alnizam alqanunii lilhawa' walfada' alkharijii 2020 m -11
    • - ramsis binham , alnazariat aleamat lilqanun aljinayiyi , munsha'at almaearif , al'iiskandariat 1995m
    • 13-du. saeid salim juyla : muajahat alaidirar bialbiyat bayn alwiqayat waleilaj , dar alnahdat alearabiat , alqahirat 1999 m
    • 14-du. samir fadil : almasyuwliat alduwaliat ean alaidrar alnaatijat ean aistikhdam altaaqat alnawawiat waqt alsilm , ealam alkutub , alqahirat , 1976m
    • 15-du. tah eabd alrahman zuhayr , dawr alshurtat fi muajahat jarimat khatf altaayirat walsufun , wamane aistikhdamiha fi 'aemal 'iirhabiat , 'akadimiat alshurtat 2016 m
    • d. eabd alrawuwf mahdiin , sharh alqawaeid aleamat fi alqanun aleuqubat 2009 ma.
    • 17-d. eabd alhakim alealawi :aljarimat albiyiyat fi easr altaghayur almunakhii 11-5 -2023 m
    • 18-d . eabd aleazim mursaa wazir : alshurut almuftaradat fi aljarimat , dar alnahdat alearabiat , misr 1983 m
    • 19 - d . eabd alfataah mustafi alsayfi , alahkam aleamat lilnizam aljinayiyi fi alsharieat walqanun dar almatbueat aljamieiat 2019m
    • 20-d. eabd allah 'ahmad matar almaswuwliat aljinayiyat alnaatijat ean 'akhta' aldhaka' alaistinaeii , almajalat alqanuniat 2022 m
    • 21 -d . eisam aldiyn muhamad 'iibrahim , almaswuwliat alduwaliat ean aistikhdam 'anshitat alaistishear ean bued , majalat albuhuth alfiqhiah walqadayiya .
    • 22- da. eabd alhadi jawad , alhimayat aljinayiyat lilhawa' min altalawuth dirasat muqaranat 'utruhat dukturat jamieat 'abubikr 2013 / 2014 m
    • 23- duktur hisham eumar 'ahmad alnizam alqanuniu liaistikhdam masadir altaaqat alnawawiat fi alfada' alkharijii ,risalat dukturah , kuliyat alhuquq jamieat eayn shams 2010 m
    • 24-d. mamun muhamad salamuh : qanun aleuqubat , - alqism aleamu - dar alfikr alearabii ,alqahirat 1990 m
    • d . mamun muhamad salamat sharh qanun aleuqubat alqism alkhasu , dar alnahdat alearabiati2000 mi.
    • 26-d .mihasin muhamad manie , almaswuwliat aljinayiyat ean 'afeal kianat aldhaka' alaistinaeii ghayr almashrueat , dirasat eulum alsharieat walfanun almujali 48 eadad 4
    • 27-d . muhamad mustafaa , sharh qanun aleuqubat , min hayth almakan , dar alnahdat alearabiat 1969m
    • 28-du.mahmud mahmud mustafaa, sharah qanun aleuqubati-alqism aleama, matbaeat jamieat alqahirati, altabeat altaasieati, 1974m.
    • 29- du. muhamad shalaal aleani : almasyuwliat aljinayiyat lilshakhs aliaietibarii dirasat muqaranat , majalat alqanun almaghribii , aleadad 35 dar alsalam liltibaeat walnashr 2017 m
    • -30-d. mahmud najib husni , alnazariat aleamat lilqasd aljinayiyi , dar alnahdat alearabiat , alqahirat 1998m.
    • 31- da. halali eabd allaah 'ahmad : aitifaqiat wa'adbisat limukafahat jarayim almaelumatia " muealiqan ealayha , dar alnahdat alearabiat alqahirat , 2011 m
    • 32-d. hisham eumar 'ahmad alnizam alqanuniu liaistikhdam masadir altaaqat alnawawiat fi alfada' alkharijii ,risalat dukturah , kuliyat alhuquq jamieat eayn shams 2010 m
    • 33-d. wafa' muhamad 'a[bu almaeati , almaswuwliat aljinayiyat ean jarayim aldhaka' alaistinaeii ,majalat ruh alqawanin -aleadad alsaadis waltisewn - aisdar 'uktubar 2021 m kuliyat alhuquq jamieat tanta .
    • b- alrasayil aleilmia waldawriaat walmajalaat .
    • 'a. 'ahmad rushdi qanun 'amrikiun yasmah bitamaluk alfada' jaridat mubtadaan 8-12-2015 m
    • 2-d. 'ahmad ltfaa alsayid marei , almaswuwliat aljinayiyat aldayiqat fi alnizam alainjlu 'amrikiun walqanun almuqaran majalat albuhuth alqanuniat walaiqtisadiat aleadad 75 ,mars 2021 .
    • 3a hayaat hasan aljarayim albiyiyat hal tusbih " dida al'iinsania " fi nizam almahkamat aljinayiyat alduwaliat 31-10-2023
    • 4- sueud eabd alqadir : dawr aldhaka' alaistinaeii fi tafeil 'iijra'at altahqiq aljinayiyi fi aljarayim alalkitruniat dirasat muqaranat 2020 m al'arbiea' 29 nufimbir 2023m
    • m sabir euthman :maqal aleadad raqm 99 min dawria " almilafi almisrii al'iiliktruniat , nufimbir 2022 m t
    • 6-a . earif bin khamis alfizariu maqalat manshurat eam 2022 m ras 2022 m maqal kayf yahduth taghayur almunakh wama atharuh ealaa al'ard .
    • 7-taqrir 'umamiun : airtifae eadad alqadaya almaerudat ealaa almahakim bishan taghayur almunakh aljawiyi 10 /10 / 2023 m
    • 8-d. nisrin muhsin niemat alhusayni ,alhimayat aljazayiyat lilbiyat aljawiyat majalat jamieat babil lileulum al'iinsaniat almujalad 27 aleadad 1 2019 m
    • 9-mjalat kilu mulhiq khasin aleud liljarimat aljuz' al'awal s 199-200 2019 m
    • 10-mjalat niuyurk taymz alnaasa tahaqaq fi artikab rayidat fada' 'amrikiat 'awal junhat kharij kawkab al'ard 25/8 / 2019 m
    • 11-taedilat ealaa alqanun aljinayiyi alkanadii aljarayim almurtakabat ealaa alqamar walfada' www.alaraby.co.uk
    • 12-alfada' alalkitruniu bat bishakl mustamirin yuhadid amin alafrad mutamar al'umam almutahidat , aman alfada' alkharijiu sahifat alsharq al'awsat 2015
    • 13- aldhaka' aliastinaeiu wasinaeat alfada' maqal manshur jaridat alwatan alsabt 30 / 10 / 2021 m
    • 14-alkayinat alfadayiyat qad tatasil bitiqniaat aldhaka' aliastinaeii qabl albashar , 11 yuliu 2023 maqal manshur.
    • kayf yahduth aldhaka' aliaistinaeiu thawratan fi astikshaf alfada' watiknulujya al'aqmar alsinaeiat , 19 mayu 2023
    • maqal bieunwan alfada' aldhakiu altiknulujia takhudhuna alaa manatiq jadidat bifadl aldhaka' alaistinaeii 24 / 6 / 2019 m https//www.argaam.com
    • shukat qanbar :maa aldawr aladhi yuadiyh aldhaka' aliaistinaeiu fi sinaeat alfada' , jamieat muhamad bin zayid lildhaka' alaistinaeii fi 29 'aghustus 2022 m