الضوابط القانونية للقرارات الإدارية الإلكترونية / Legal Controls For Electronic Administrative Decisions

نوع المستند : المقالة الأصلية

المؤلف

أستاذ القانون العام المساعد في قسم المقررات القانونية بكلية الشرطة بأكاديمية سعد العبدالله للعلوم الأمنية بدولة الكويت

المستخلص


إن الوسيلة القانونية المتمثله بالقرارات الإدارية الإلكترونية قد جاءت نتيجة التطور والتقدم في الوسائل الإلكترونية والثورة التكنولوجيه التي من خلالها تقوم مؤسسات وإدارات الدوله بأعمالها من أجل تقديم أفضل الخدمات وتوفير الوقت والجهد ولذلك لابد من أعطاء هذه القرارات وعاءاً قانونياً واضحاً وخاصاً بها يبين كيفية إصدارها والحصول عليها مع إضافة الحماية القانونية لها
ولذلك قامت هذه الدراسة ببحث الضوابط القانونية للقرارات الإدارية الإلكترونية، بشكل يجعلها متفقة مع أساسيات القرارات الإدارية التقليدية التي رسّخها الفقه والقضاء الإداري على مر العصور، وحتى لا يكون هناك مساس من الناحية القانونية بصحة وسلامة هذه القرارات.
/
The legal means of electronic administrative decisions has come as a result of the development and progress in electronic means, and the technological revolution through which state institutions and administrations carry out their work, in order to provide the best services and save time and effort. How to issue and obtain it, with the addition of legal protection to it.
Therefore, this study examined the legal controls for electronic administrative decisions And identifying them, through dealing with their definitions and clarification, and explaining their characteristics, in addition to examining the formal and objective elements of this type of decisions, all in order to issue these decisions. In a way that makes it consistent with the basics of traditional administrative decisions that have been established by jurisprudence and administrative judiciary throughout the ages, and so that there is no legal prejudice to the validity and integrity of these decisions.

الكلمات الرئيسية


قائمــة المـراجـــع
1- المراجع باللغة العربية:
أولاً: المؤلفات العامة والمتخصصة:
-    أ. أحمد يوسف الحديدي، أثر التكنولوجيا الحديثة على الوسائل القانونية لجهة الإدارة، دار الفكر الجامعي، الإسكندرية، 2017. 
-    د. أسامة أحمد المناعسة، القاضي. جلال محمد الزعبي، الحكومة الإلكترونية بين النظرية والتطبيق، عمّان، دار الثقافة للنشر والتوزيع، الطبعة الأولى، 2013. 
-    د. أمل لطفي جاب الله، أثر الوسائل الإلكترونية على مشروعية تصرفات الإدارة القانونية، دار الفكر الجامعي، الإسكندرية، 2013. 
-    د. حمدي القبيلات، قانون الإدارة العامة الإلكترونية، دار وائل للنشر، عمّان، الطبعة الأولى، 2014. 
-    د. رحيمة الصغير، العقد الإداري الإلكتروني، دار الجامعة الجديدة، الإسكندرية، 2010.
-    د. عصام مطر، الحكومة الإلكترونية بين النظرية والتطبيق، دار الجامعة الجديدة، الإسكندرية، 2013. 
-    د. ماهر صالح علاوي الجبوري، مبادئ القانون الإداري، الموصل، جامعة الموصل، 1996.
-    د. محمد الصغير بعلي، القرارات الإدارية، دار العلوم للنشر والتوزيع، الجزائر، 2005. 
-    أ. نبراس محمد جاسم الأحبابي، أثر الإدارة الإلكترونية في إدارة المرافق العامة، دراسة مقارنة، دار الجامعة الجديدة، الإسكندرية، 2018.
 
ثانياً: الرسائل العلمية:
-    أ. تغريد محمود شبر، القرار الإداري الإلكتروني، رسالة ماجستير، كلية القانون، جامعة اليرموك، 2017.
-    أ. خليل يوسف البحري، نفاذ القرار الإداري الإلكتروني، رسالة ماجستير، كلية الدراسات العليا، جامعة مؤته، 2021. 
-    أ. عبدالله جاسم الغيص، الحكومة الإلكترونية كوسيلة للتنمية الاقتصادية والإصلاح الإداري، رسالة ماجستير، كلية الدراسات العليا، جامعة الكويت، 2016.
-    أ. ماهر مشعل منيف الفيصل، القرار الإداري الإلكتروني كأسلوب حديث من أساليب النشاط الإداري، رسالة ماجستير، كلية الحقوق، جامعة الشرق الأوسط، 2020.
-    أ. يوسف أحمد العلي، القرار الإداري الإلكتروني، رسالة ماجستير، جامعة الكويت، كلية الدراسات العليا، 2019. 
ثالثاً: المجلات والأبحاث العلمية:
-    د. أشرف محمد حمامدة، القرار الإداري الإلكتروني، دورية الفكر الشرطي، الإمارات العربية المتحدة، المجلد (25)، العدد (99)، 2016.
-    د. أعاد حمود القيسي، النموذج الإلكتروني الموحد للقرارات الإدارية، بحث مقدم إلى مؤتمر المعاملات الإلكترونية (التجارة الإلكترونية الحكومة الإلكترونية) في الفترة 19-20/5/2009م، أبو ظبي، جامعة الإمارات العربية المتحدة.
-    د. إيمان محمد الرابطي، نفاذ القرار الإداري الإلكتروني، مجلة العلوم الشرعية والقانونية، كلية القانون بالخمس، جامعة المرقب، العدد 2، 2020. 
-    د. علاء محيي الدين مصطفي أبو أحمد، القرار الإداري الإلكتروني كأحد تطبيقات الحكومة الإلكترونية، بحث مقدم إلى المؤتمر العلمي السنوي السابع عشر: المعاملات الإلكترونية (التجارة الإلكترونية الحكومة الإلكترونية)، المنعقد في مركز الإمارات للدراسات والبحوث الإستراتيجية، أبو ظبي، في الفترة 19-20/5/2009، بحوث المجلد الأول. 
-    د. محماد البداوي، القرار الإداري الإلكتروني، مجلة المنارة للدراسات القانونية والإدارية، العدد 23، 2018.
-    د. نكتل إبراهيم عبدالرحمن، نطاق سلطة الإدارة التقديرية في القرار الإداري الإلكتروني، مجلة كلية القانون للعلوم القانونية والسياسية، جامعة كركوك، مجلد 9، عدد 33. 
-    د. وردية العربي، القرار الإداري الإلكتروني كأسلوب حديث لإدارة المرافق العمومية، المجلة الجزائرية للحقوق والعلوم السياسية، المجلد 7، العدد 1، 2022. 
رابعاً: القوانين العربية:
-    قانون رقم (15) لسنه 2004 الخاص بتنظيم التوقيع الإلكتروني. (مصر).
-    قانون رقم (20) لسنه 2014 بشأن المعاملات الإلكترونية. (الكويت).
خامساً: الجرائد الرسمية:
-    جريدة الكويت اليوم. (الكويت).
-    الجريدة الرسمية. (مصر).
2- المراجع الأجنبية:
-       Charles Debbasch, Jean – Claude Ricci, Contentieux administratif. 8 ème edition, Dalloz, Paris, 2001. 
-       J. M. Auby-R. Drago, Traité de contentieux administratif, tome2, L. G. D. J, 1984.
-       J. Rivero et J. Waline, Droit Administratif, Dalloz, 19 édition, Paris, 2002.
 
 
 
References:
 
almarajie billugha alearabia:
1: almualafat aleama walmutakhasisa:
• 'a. 'ahmad yusif alhudidi, 'athar altiknulujia alhadithat ealaa alwasayil alqanuniat lijihat al'iidarati, dar alfikr aljamieii, al'iiskandiriat, 2017.
• du. 'usamat 'ahmad almunaeisatu, alqadi. jalal muhamad alzaebi, alhukumat al'iiliktruniat bayn alnazariat waltatbiqi, emman, dar althaqafat lilnashr waltawzie, altabeat al'uwlaa، 2013.
• du. 'amal lutfi jab allah, 'athar alwasayil al'iilikturuniat ealaa mashrueiat tasarufat al'iidarat alqanuniati, dar alfikr aljamieii, al'iiskandiriat, 2013.
• d. hamdi alqabilati, qanun al'iidarat aleamat al'iiliktruniati, dar wayil lilnashri, emman, altabeat al'uwlaa، 2014.
• da. rahimat alsaghiri, aleuqd al'iidariu al'iilikturuniu, dar aljamieat aljadidati, al'iiskandiriati, 2010.
• d. eisam mutari, alhukumat al'iiliktruniat bayn alnazariat waltatbiqi, dar aljamieat aljadidati, al'iiskandiriat, 2013.
• d. mahir salih ealawi aljaburi, mabadi alqanun al'iidari, almusili, jamieat almusl, 1996.
• d. muhamad alsaghir biealay, alqararat al'iidariata, dar aleulum lilnashr waltawziei, aljazayir, 2005.
• 'a. nibras muhamad jasim al'ahbabi, 'athar al'iidarat al'iiliktruniat fi 'iidarat almarafiq aleamati, dirasat muqaranati, dar aljamieat aljadidati, al'iiskandiriat, 2018.
2: alrasayil aleilmiia:
• 'a. taghrid mahmud shibra, alqarar al'iidariu al'iiliktruni, risalat majistir, kuliyat alqanuni, jamieat alyarmuk, 2017.
• 'a. khalil yusif albahriu, nafadh alqarar al'iidarii al'iiliktruni, risalat majistir, kuliyat aldirasat aleulya, jamieat mutihi, 2021.
• 'a. eabdallah jasim alghays, alhukumat al'iiliktruniat kawasilat liltanmiat alaiqtisadiat wal'iislah al'iidaria, risalat majistir, kuliyat aldirasat aleulya, jamieat alkuayt, 2016.
• 'a. mahir misheal manif alfaysal, alqarar al'iidariu al'iiliktruniu ka'uslub hadith min 'asalib alnashat al'iidari, risalat majistir, kuliyat alhuquqi, jamieat alsharq al'awsat, 2020.
• 'a. yusif 'ahmad aleali, alqarar al'iidariu al'iiliktruni, risalat majistir, jamieat alkuayt, kuliyat aldirasat aleulya, 2019.
3: almajalaat wal'abhath aleilmiia:
• da. 'ashraf muhamad hamamidat, alqarar al'iidariu al'iiliktruniu, dawriat alfikr alshurti, al'iimarat alearabiat almutahidatu, almujalad (25), aleadad (99), 2016.
• d. 'aead hamuwd alqaysi, alnumudhaj al'iiliktrunia almuahad lilqararat al'iidariati, bahath muqadam 'iilaa mutamar almueamalat al'iiliktrunia (altijarat al'iiliktruniat - alhukumat al'iiliktruniata) fi alfatrat 19-20/5/2009m, 'abu zabi, jamieat al'iimarat alearabiat almutahidati.
• d. 'iiman muhamad alraabiti, nafadh alqarar al'iidarii al'iiliktruni, majalat aleulum alshareiat walqanuniati, kuliyat alqanun bialkhamsi, jamieat almaraqabi, aleadad 2, 2020.
• da. eala' muhyi aldiyn mustafi 'abu 'ahmadu, alqarar al'iidaria al'iiliktrunia ka'ahad tatbiqat alhukumat al'iiliktruniati, bahath muqadam 'iilaa almutamar aleilmii alsanawii alsaabie eashr: almueamalat al'iiliktrunia (altijarat al'iiliktruniat - alhukumat al'iiliktruniata), almuneaqad fi markaz al'iimarat lildirasat walbuhuth al'iistratijiati, 'abu zabi, fi alfatrat 19-20/5/2009, buhuth almujalad al'uwwli.
• d. mihmad albadawi, alqarar al'iidariu al'iiliktruni, majalat almanarat lildirasat alqanuniat wal'iidariati, aleadad 23, 2018.
• d. naktal 'iibrahim eabdalrahman, nitaq sultat al'iidarat altaqdiriat fi alqarar al'iidarii al'iiliktruni, majalat kuliyat alqanun lileulum alqanuniat walsiyasiati, jamieat karkuka, mujalad 9, eadad 33.
• d. wardiat alearabii, alqarar al'iidariu al'iiliktruniu ka'uslub hadith li'iidarat almarafiq aleumumiati, almajalat aljazayiriat lilhuquq waleulum alsiyasiati, almujalad 7, aleadad 1, 2022.
4: alqawanin alearabiia:
• qanun raqm (15) lisnih 2004 alkhasi bitanzim altawqie al'iiliktruni. (masir).
• qanun raqm (20) lisnih 2014 bishan almueamalat al'iilikturuniati. (alkuiti).
5: aljarayid alrasmiia:
• jaridat alkuayt alyawma. (alkuayti).
• aljaridat alrasmiati. (masir).